View Larger Map
گنبد يا بقعه ي هارونيه Harounieh
Haruniyeh, named after Harun al-Rashid. The present structure was probably built in the 13th century. The great Sufi Sheikh Imam Mohammad Ghazali is also buried here.
Harounieh
The only remaining effect from the ancient Tous, is a brick building known as "Harounieh", which has been repaired.
It was called "Haroun's Prison" by ordinary people. In writing and diaries, it has been called "mosque of Tous" or "Tomb and Mausoleum of Qazali". But, "Harounieh" is a tomb or mausoleum, built adjacent to another religious building, during 13-14th century AD, on the top of the remains of ancient structures consisting of a vast dome shaped square of height 25 m, and 12x12 sq. m area, with 3 inter-connected booths in the end of the building.
The middle booth contains an altar and plaster decorations on its ceiling. Building's decorations are restricted to vertical frames on the entrance terrace columns, small terraces stalactites, suspensions underneath the dome and plaster-work underneath the chamber domes.
Double covered high dome and latticed side doorways are elements that give the hypothesis of a tomb, some reality.
Harounieh Dome is whole thing that Tatar remained from Tous.
Harounieh Dome Called Haroun's Prison, Mamonyye, Mousque of Tous or Ghazali's Khanghah during ages.
but it's not prison & built centuries after Haroun Al-Rashid the Abbasid caliph.
There is no inscription in the building but it seems to be a mausoleum or Khanghah from Ilkhanid dynasty. (13-14th cent.)
vast dome shaped square of height 25 m, and 12x12 sq. m area, with 3 inter-connected booths in the end of the building with fine stucco decoration on ceiling.
an Exhibition of some inscriptions & models of some monument in region is in building.
a Ghazali's memorial & Tabaran monument & Dr. Khadivjam tomb are in area
Ghazali (Algazel) was born & died in Tous (1058-1111). He was a Muslim theologian, jurist, philosopher, and mystic of Persian origin and remains one of the most celebrated scholars in the history of Sufi Islamic thought. Moreover, one of his major works, The Incoherence of the Philosophers, changed the course of Islamic thought.
Memorial of Ghazali in granite stone installed in front of Harounieh Dome.
Memorial of Ghazali in granite stone installed in front of Harounieh Dome.
BOGHEH HARUNIEH
* This 14th century large brick building, about 1 km (.6 mile) south of Ferdosi tomb is the only remain from the ancient Toos.
BOGHEH HARUNIEH
* There are different theories about this structure, some say 1) it was the Harun's prison, the killer of Imam Reza, 2) the Mosque of Toos, 3) Tomb and mausoleum of Ghazali. Recent investigations say that it is a tomb or a mausoleum built adjacent to another religious structure on top of the remains of ancient structure, 13th and 14th AD.
در پيوند هاي زیر، آلبوم هايي كاملي از جاذبه هاي گردشگري ايران ، خراسان مشهد و مکان های دیگری را خواهيد ديد
هنگامی که مطالب مربوط به هر بخشی را کلیک نمودید ، به هر علت اگر برخی از عکس ها دیده نشدند ، شما نخست روی پیوند
و سپس پیوند
و سپس پیوند
کلیک نمایید. در سایتی که باز می شود شما عکس ها را با امکانات بسیار فوق العاده ای خواهید دید از جمله روی هر عکس که کلیک نمایید در اندازه ی بزرگتر باز شده و نقشه ی دقیق محل عکس برداری، همراه با جی پی اس ، موقعیت دقیق آن محل به نمایش در می آید. شما هر گاه قصد بازدید از آنجا را داشته باشید دیگر هرگز مانند نگارنده، که برای اولین بار به آنجا ها می رفتم و قبلاً چنین راهنمایی هایی را در جایی ندیده بودم ،راه را گم نمی کنید و سرگردان نمی شوید.این قسمت ها در حال تکمیل شدن است و هر روز به تعداد عکس ها و کیفیت آنها افزوده می گردد. هیچ دستگاه دولتی تا کنون توفیق انجام چنین کاری با این وسعت و دقت را نداشته است.
در آلبوم های زیر نیز می توانید با امکانت متفاوت دیگری عکس ها را ملاحظه نمایید
در آلبوم های زیر نیز می توانید با امکانت متفاوت دیگری عکس ها را ملاحظه نمایید
و سپس روی پیوند های
کلیک نمایید. وارد وبگاه دیگری از نگارنده خواهید شد ، حال روی هر بخش که مورد نظر شماست کلیک نمایید ، تمام عکس ها ی آن قسمت را خواهید دید.
گر در آن وبگاه روی عنوان
slide show
کلیک نمایید عکس ها را به صورت پویانمایی زیبایی مشاهده خواهید فرمود. پیشنهاد می کنم نخست مطالب و عکس های این وبلاگ را ببینید سپس هر جا لازم بود که عکس های آن متن ها را دوباره کاملتر ببینید به بخش آلبوم عکس ها بروید.
راه دیگر برای دیده شدن عکس ها همراه متن ها، استفاده از فیلتر شکن های مختلف است که آنرا روش مطلوبی نمی دانم ولی متاسفانه دولت با فیلتر های بسیار شدید و کور خود ، کاری می کند که مردم بناچار و برخلاف میل باطنی برای دیدن سایتهای مفید که محتوای غیر اخلاقی هم ندارند مجبور به استفاده از فیلتر شکن می شوند.وبگاه های اینجانب فیلتر نشده اند ولی دولت سرور های اصلی را به گونه ای فیلتر نموده که معمولا در هیچ وبگاه متعلق به بلاگ اسپات یا همان بلاگر معروف عکس ها دیده نشود.البته آی اس پی های ایران یا همان شرکت هایی که خدمات اینترنتی ارائه می دهند، از نظر فیلتر نمودن با هم متفاوت هستند. یک راه هم استفاده از خطوط وی پی ان vpn است .
گنبد هارونيه : Harounieh
تنها اثر بر جاي مانده از توس قديم بناي آجري است معروف به گنبد هارونيه که در دهه هاي اخير به همت انجمن اثار ملي و ميراث فرهنگي خراسان مرمت و باز سازي شده است مردم اين بنا را زندان هارونيه مي نامند و در متون وسفر نامه ها از آن مسجد توس آرامگاه و خانقاه غزالي نام برده شده است. هارونيه كه احتماﻷ مدرسه يا خانقاهي مربوط به سدﺓ هشتم مي‌باشد سنگ يادبودي بنام محمد غزالي در وسط محوطه كارگذاشته شده است. چون آرامگاه « امام محمد غزالي » در توس مي باشد و محل آن دقيقاً روشن نيست ، در مجاورت اين بنا به يادبود اين دانشمند ، سنگ مزاري نصب شده است . اين ساختمان زير زميني دارد كه عقيده عمومي مردم اين است كه به عنوان زندان از آن استفاده مي شده است. تحقيقات اخير نشان داده که هارونيه صرفا آرامگاه يا خانقاهي است گه در سده هاي هفتم يا هشتم هجري هم پهلو با يک بناي مذهبي ديگر و بر روي خرابه هاي ابنيه کهن ساخته شده است اين بنا مشتمل بر يک فضاي وسيع مربع گنبد دار به ارتفاع حدود25 متر و وسعت 12*12 متر است در انتهاي بنا سه حجره با اتاقک با تزئيناتي شامل گچبري قرار دارند تزدينات خارجي آن منحصر به قابهاي عمودي وستون نماهاي طرفين ورودي مي باشد.راه پله هايي دارد كه مي توان به طبقه دوم بنا رفت فعلاً آن را بسته اند ولي در دوران كودكي من باز بود و طبقه دوم را نيز چند بار ديده ام فضاي بسيار كوچكي دارد. محل جديدي كه به تازگي در اين محوطه توسط باستان شناسان پيدا شده ، مي گويند مدرسه يا مسجد بوده است.
بقعه هارونيه:تنها اثر بجا مانده از توس قديم. در حاليكه عوام الناس اين بنا را زندان هارون مي نامندتحقيقات اخبر نشان داده است كه بقعه هارونيه صرفا رامگاه يا خانقاهي است كه در سده هاي هفتم يا هشتم هجري ساخته شده است
بقعه هارونیه
305
در 25 کیلومترى شمال غربى مشهد در حاشیه غربى جاده مشهد - طوس، بنایى ناشناخته و پر رمز و راز قرار دارد. بقعه «هارونیه » بنایى است مکعب شکل و آجرى که در قلب دشت طوس واقع گردیده است. این بنا از نظر عظمت، قطر پایه ها، قدرت ایستایى در کف و گنبد داراى معمارى خاص است و توجه به این نکته که هارونیه یگانه اثر برجاى مانده از شهر باستانى طوس است، اهمیت آن را مشخص تر مى سازد.
بناى هارونیه چنان که گفته شد تنها بناى بازمانده از شهر کهن طوس است. عوام آن را به نام «زندان هارون » مى شناسند و احتمالا به این دلیل «هارونیه » خوانده مى شود، حال آن که نه تنها بنا از لحاظ شکل و نقشه هیچ گونه شباهتى به زندان ندارد، بلکه طبق مستندات تاریخى نمى توان هیچ گونه ارتباطى بین این اثر و هارون الرشید خلیفه عباسى یافت; زیرا هارون در سال 193 هـ ق وفات یافته است در حالى که اصل بنا را با توجه به شکل معمارى، از دوره ایلخانى (قرن هشتم هجرى) مى دانند که بخشهایى در دوره تیمورى به آن الحاق شده است. از طرف دیگر به دلیل تشابه سبک معمارى بنا به معمارى رازى، (1) این بنا را مربوط به قرن ششم هجرى مى دانند.
در حفاریهایى که به سال 1354 در این بنا صورت گرفت، ضمن پیدا شدن سفالهاى مربوط به دوران سلجوقى، تیمورى و صفوى، جرز بسیار قطورى از سنگ و ملات ساروج که کاملا یادآور پى بناى آتشکده هاى ساسانى است مشاهده شد و نتایج آثار بدست آمده حاکى است که پى این بنا سابقه اى خیلى پیش از قرن ششم داشته است.
پس از بررسى بنا و مطالعه نظریات مختلف محققان سؤالى براى نگارنده پیش آمد که این بنا از چه زمان و توسط چه کسى هارونیه نامیده شد. بررسى سفرنامه ها و نوشته هاى جهانگردان و پژوهشگران داخلى و خارجى که از حدود صد سال قبل تاکنون در نوشته هاى خود به این بنا اشاره کرده اند نشان داد که تنها عوام و مردم بومى بودند که بنا را نخست نقاره خانه و سپس زندان هارون نامیدند و بر اثر آن نام «گنبد هارون » هم بعدها به کار برده شد.
به نظر نگارنده با توجه به این که معمولا ساکنان اطراف بناهاى تاریخى و محوطه هاى باستانى در مورد آثار مجاور مساکن خویش داستانها و افسانه هایى مى سازند که اغلب با واقعیت مطابقت ندارد، نامیده شدن این بنا نیز با عنوان هارونیه از طرف ساکنان نمى تواند ارزش تحقیقى یا مبناى تاریخى صحیحى داشته باشد. به همین ترتیب است برج واقع در لاجیم مازندران که به یادبود بانویى از سلسله آل باوند بنا گردیده اکنون به نام امامزاده عبدالله شهرت یافته است، یا مقبره ارسلان جاذب سپهسالار دوره غزنویان در سنگ بست که عوام آن را «قبر ایاز» مى دانند.
کاربرى بنا
در هدف از احداث بنا و کاربرى آن نیز اختلاف نظر وجود دارد، برخى این مکان را مدرسه یا خانقاه و همچنین مدفن امام محمد غزالى مى دانند (قرن ششم) و برخى دیگر آن را مسجدى مى دانند که بعد از هجوم مسلمانان به ایران بر روى آتشکده ساسانى ساخته شده است. از آنجا که در قسمت شمالى بنا، یک ردیف اتاق دیده مى شود، این سؤال در بیننده ایجاد مى شود که این مکان باید محل تدریس و مکان علمى باشد، با این فرضیه مى توانیم ارتباط اثر را با امام محمد غزالى دریابیم.
چرا که امام محمد غزالى پس از آن که تدریس در نظامیه بغداد را نپذیرفت در طوس ماند و همان جا خانقاهى براى صوفیان و مدرسه اى براى طلاب دایر کرد و شبانه روز خویش را به عبادت خدا و خدمت به خلق مى گذراند. هنگامى که سرگرم این کار بود ناگهان اجلش فرا رسید و در طابران طوس که موطن وى بود بدرود زندگى گفت و در همان جا مدفون گشت. پس از اتمام مرمت ساختمان سازمان حفاظت آثار باستانى سنگ مقبره اى به عنوان یادبود امام محمد در جلو آن نصب کرده است.
عبدالحمید مولوى با استناد به برخى منابع تاریخى، هارونیه را خانقاه خواجه عثمان بن هارون استاد معین الدین چشتى قطب صوفیه چشتى در هند مى داند، که به یادبود پدرش در قرن ششم خانقاهى در طابران طوس ساخته است. وى این نظریه را که بنا خانقاه و مقبره امام محمد غزالى بوده رد مى کند چرا که مورخان و جهانگردانى که از قرن ششم و هفتم به بعد به طوس سفر کرده اند، مدفن غزالى را خارج از باروى شهر (قبرستان عمومى شهر) ذکر کرده اند حال آن که برطبق برخى منابع مکتوب، هارونیه داخل حصار طوس قرار داشته است.
تحقیق در موقعیت دقیق شهر طوس عهد غزنوى و سلجوقى یا طابران و اختلاف محل آن با طوس مغولى که به دست پسر تیمور ویران شد و تطبیق حاصل تحقیق بر اراضى فعلى طوس ویران ممکن است محل مدرسه و خانقاه غزالى را به مقبره فعلى فردوسى نزدیکتر از محلى نشان بدهد که امروز در آن جا نشان قبر غزالى را باید جست. که لازمه روشن شدن آن حفریات گسترده باستان شناسى در ویرانه هاى طوس است.
نیز باید یادآور شد که ارتباط دادن نامى که در یکصد سال اخیر از طرف عامه مردم مشهد بدون سابقه روایتى مکتوب حتى تا قرن دوازده و سیزدهم هجرى بر این بناى بى نام و نشان قدیمى اطلاق شده و به پس راندنش در تاریخ تا آغاز قرن هفتم و پایان قرن ششم و پیوستنش به اسم پدر مرشدى که معلوم نیست در کجا مى زیسته و در زندگانى چکاره بوده، آن هم به اعتبار شهرت مرید پسرش که خود در مقام مرشد سرشناسى در بلاد هند مى زیسته است، و از آن خانقاه هارونیه اى درست کردن که غزالى در پایان قرن پنجم هـ ق در آن خانقاه به سر برد، درس بدهد، عبادت کند و ریاضت بکشد امرى است که قبول آن خالى از دشوارى نیست.
از مجموعه مطالب تاریخى و خصوصیات معمارى بنا و شباهت سبک آن به سبک رازى و مقایسه با نمونه هاى مشابه همچون آرامگاه علاءالدوله در سمنان، مقبره سلطان سنجر در مرو و قبر بابا لقمان در سرخس، به نظر نگارنده در مقبره بودن بنا هیچ شکى وجود ندارد. غیر از خصوصیات معمارى طاق کوچکى که در ضلع شمالى بنا وجود دارد و جمله «الدنیا ساعة » که بر روى گچبرى آن منقوش است، خود دلیل دیگرى است بر مقبره بودن بنا، چون جمله مذکور را فقط در مقابر به کار مى برند. هر چند حفارى که در موقع مرمت در اطراف بنا انجام شده و مشخص شدن پى بناهایى که در مجاورت آن وجود داشته این گمان را که این مکان بخشى از یک مجموعه معمارى بوده تقویت مى کند.
معمارى بنا
بناى هارونیه کلا آجرى است و هیچ گونه تزئین کاشى در آن به کار نرفته است، این بنا به صورت چهار ضلعى است که ابعاد آن در اضلاع مختلف به علت وجود قناسى نابرابر است. ابعاد آن به ترتیب ضلع شمالى 5/19 متر، ضلع جنوبى 20 متر، ضلع شرقى 28 متر، ضلع غربى 29 متر است. ارتفاع گنبد از کف بنا 26 متر، ارتفاع ایوان 21 متر، ارتفاع گنبد کوچک قسمت شمالى 11 متر، طول و عرض گنبدخانه 12×12 متر و ارتفاع کمر پوش بنا از کف 9 متر است. داراى یک ورودى در سمت جنوب با سردر فوق العاده رفیع بدون تزئینات کاشى و تماماً آجر است و گنبدخانه اى که در سطح وسیعى پوشیده است.
چهار پلکان مارپیچ در گوشه ها و سه اطاق فرعى در ضلع شمالى مى باشد. درون گنبد ساده است مقرنس کاریهایى مربوط به دوره تیمورى در رواق وسطى پشت ضلع شمالى گنبدخانه دیده مى شود.
مقایسه بنا با نمونه هاى مشابه
بقعه هارونیه به خاطر اندازه و انفراد و حجم جمع و جورش بنایى بسیار جالب است و آرامگاه سلطان سنجر در مرو را به یاد مى آورد. مقایسه این دو بنا با بناى جبل سنگ (گنبد جبلیه) در کرمان که از قرن هفتم هـ ق است و روشنتر از دو بناى مذکور خصلت ساسانى در آن آشکار است، پیشرفت معمارى را در مدنظر قرار مى دهد. بناى طوس اگر چه کوچکتر است در تناسب با وقارش به آرامگاه الجایتو شباهت زیاد دارد. شیارهاى عمودى که به نما ظاهرى نیرومند مى دهد سرمشق آن در گنبد سلطانیه است، و پاره اى از اسپرهاى گچبرى مقبره بایزید در بسطام را به خاطر مى آورد.
در مورد شباهت هارونیه با مقبره سلطان سنجر و گنبد سلطانیه مى توان چنین گفت که در هر سه بنا بخش انتقالى حساس از گنبدخانه به گنبدى که در بالاى آن قرار گرفته به طرز زیبایى توسط دهلیزهاى گوشه اى که سه کنج ها را پنهان ساخته انجام پذیرفته است و این حسن عمل برخلاف گنبدهاى اولیه سلجوقى است که در آنها سه کنج ها به صورتى ناهنجار از بیرون نمایان است.
قاعده مدور گنبد که اغلب در دوره هاى پیش فقط به صورت هشت گوشه برهنه اى بود، داراى رواقهایى است که دهلیزهاى آنها با آجرچینى هاى مشبک تزیین شده و بدین طریق بدون این که چیزى از سادگى کل بنا بکاهد، صلابت حجم آن را تعدیل کرده است.
اقدامات حفاظتى انجام شده بر روى بنا تاکنون
مرمت و اقدامات حفاظتى انجام شده بر روى این بنا که از سال 1347 آغاز شده شامل موارد زیر بوده است:
1 - مرمت مقرنسهاى داخل بقعه و رواق پشت.
2 - گچکارى تا لبه غرفه هاى طبقه اول و در بدنه هاى داخلى بقعه و رواق پشت
3 - خاک بردارى و سونداژ در کف بقعه به عمق حدود دو متر
4 - ایجاد کوره پوش و پوشش محل خاکبردارى مذکور
5 - پى بندى پایه هاى داخلى تا ارتفاع متوسط 20/1 متر با آجر مشابه و ملات ماسه سیمان
6 - آجرفرش کف بقعه با آجر چهارگوش و ملات ماسه سیمان
7 - چیدن سردر ایوان اصلى و پوشش طاق ایوان
8 - تعمیرات نماهاى خارجى تا لبه پشت بام در قسمتهاى ریخته شده
9 - خاکبردارى و ایجاد کوره پوش و کفسازى مجدد پشت بام با آجر مشابه و ملات ماسه و سیمان و بندکشى قسمت فوق الذکر.
10 - احیاى مجدد طاق نماهاى پشت سر در ایوان اصلى در قسمت پشت بام.
11 - پوشش دوم دور گنبد.
12 - کوره پوش و پى بندى دور بنا به منظور جلوگیرى از نفوذ رطوبت.
13 - محوطه سازى دورتادور بنا به عرض 5 تا 10 متر.
14 - ایجاد شبکه نوررسانى و نصب پروژکتور در محلهاى متناسب.
15 - قراردادن سنگ یادبودى براى امام محمد غزالى طوسى در جلو بنا.
16 - محصور کردن محوطه و تهیه و نصب درب ورودى.
17 - قیروگونى و آسفالت کردن بام بنا در سال 1367 به منظور جلوگیرى از آسیب دیدن بیشتر در مقابل بارندگى. (2)
بررسى وضع موجود
گرچه هارونیه پس از اقدامات مرمتى و حفاظتى که بر روى آن انجام شده بنایى نسبتا سالم و یکدست مى نماید و با مقایسه تصاویر آن در قبل و بعد از مرمت درمى یابیم که ساخت و ساز مجدد بخشهاى فروریخته و تخریب شده هارونیه موفقیت آمیز بوده است، اما با نگرشى فنى و علمى، مى توان اشکالاتى بر این مرمت گرفت.
عدم تشخیص بخشهاى بازسازى شده و قدیمى بنا از یکدیگر، از معایب این مرمت به شمار مى رود. با توجه به مصالح بکار رفته در این بنا استفاده از آسفالت براى پوشش بام و جلوگیرى از نفوذ رطوبت ناهنجار به نظر مى آید. معماران مرمت کار مى بایستى از پوشش مناسب و متناسب با مصالح موجود (از جمله ساروج یا قیر چارو) (3) استفاده مى نمودند.
آبروهاى تعبیه شده در بامهاى آسفالت پوش و انتقال آب از بام بلندتر به بام کوتاهتر، موجب نفوذ رطوبت به دیواره هاى فوقانى بنا گردیده است به طورى که در بعضى نقاط پوششى از جلبک بر سطح دیواره ها به چشم مى خورد.
شواهدى که در دست است حاکى از آن است که هارونیه داراى درب ورودى عظیمى بوده است. آنچه از این درب باقى مانده، پاشنه اى است که در محل یافت شده است. در حالى که بعد از مرمت و به جهت حفاظت داخل بنا درب چوبى ساده اى براى ورودى آن تعبیه شده، که فاقد هویت است و هیچ گونه سازگاریى با روح بنا ندارد. در تمامى دیواره ها از سطح زمین تا ارتفاع تقریبى 5/1 متر آثار نم مشاهده مى شود.
طبعا این رطوبت در دراز مدت موجب سست شدن تدریجى دیواره ها و در نهایت تخریب مصالح آن مى گردد. از دیگر آثار تخریب در بنا ترکهاى متعددى است که در سطوح مختلف دیده مى گردد. بسیارى از این ترکها سطحى است، که در اثر رطوبت پشت بام و یا متفاوت بودن نوع مصالح است. تنها ترکى که جدى به نظر مى آید در دهلیز فوقانى و کنار درب ورودى است که به احتمال قوى در اثر رانش نیروها در گنبد ایجاد و باعث گسستگى یکى از طاقها شده است.
مقرنسها و تزئینات داخلى بنا از بین رفته و آنچه که از مقرنس و گچبرى در داخل ساختمان وجود دارد همگى مرمت شده است. تنها نمونه مقرنسى که از اصل بنا بجاى مانده (و به گفته یکى از مرمت کارها بخشى از مقرنسهاى داخلى از روى آن بازسازى شده) مقرنس داخل محراب جبهه شمالى (خارج بنا) است که در مرمت قبلى پوششى شیشه اى براى محافظت آن در نظر گرفته شده که مفید واقع نشده. (در حال حاضر این پوشش وجود ندارد).
پاورقی:
(1) معمارى رازى: چهارمین شیوه معمارى ایرانى است که از اواخر قرن چهارم هجرى آغاز و تا اواخر قرن هفتم هجرى ادامه دارد. از مهمترین آثار این شیوه مى توان به مقبره امیراسماعیل سامانى در بخارا و گنبد نظام الملک مسجد جامع اصفهان اشاره کرد. نگاه کنید به: پیرنیا، محمد کریم، شیوه هاى معمارى ایرانى، تهران، مؤسسه نشر هنر اسلامى، 1369.
(2) مقرنس: سقف یا گنبد گچ برى شده، بناى بلند و عمارت عالى که در سقف آن نقش و نگار برجسته یا پله پله از گچ درست کرده باشند. نگاه کنید به: زمانى، عباس «مقرنس تزئینى در آثار تاریخى اسلامى ایران»، مقاله: معمارى ایران، ج 2، گردآورنده: آسیه جوادى، بى جا، تهران، 1363.
(3) قیر چارو: این ملاط که بسیار در برابر نفوذ آب مقاوم است به گونه زیر تهیه مى شود: گچ سفید نیم پخته کوبیده + گل کوزه گرى شسته و آسیا شده یا گل ارمنى + شکر سنگ یا سنگ مها (نوعى مرمریت شبیه به چینى شکسته که در رودخانه کرج بسیار یافت مى شود). از این سنگ دانه هاى «گاورس» به اندازه ذرت تهیه مى کنند و بعد شیر آهک و شیره سوخته انگور را به جاى آب در این معجون به کار مى برند و پشم شتر را به آن مى افزایند. نگاه کنید به: ورجاوند، پرویز، «خشت و نقش عامل پوشش و اندود در حفظ بناهاى خشتى» مقاله معمارى ایران، ج 2، گردآورنده اين قسمت پايين: آسیه جوادى.
Gonbad Harvnyh: Harounieh
Effect only remained of the old Toos brick building known as dome is Harvnyh in recent decades to institute the National Association phenomena and Khorasan Cultural Heritage and repair building is open to the people in this prison called Harvnyh Vsfr letters and texts from Tous mosque and the tomb is named Khaneghah gazelle. Harvnyh presumably related to school or Khaneghah Sdh eighth Memorial stone is called the middle-Ghazali is Kargzashth landscaping. Because the tomb «Al-Ghazali» Toos in place and it is not clear exactly, in the vicinity of the Memorial this scientist, headstone is installed. The building has a basement that public opinion is that the prison as it is used. Recent research indicated that only Harvnyh or Khaneghah tomb is shit in the seventh or eighth centuries HIJR both side of a building with religious and other old buildings on the wreckage Find this building was built space including a spacious square dome having a height of 25 meters 12 * 12 m and extent of the bottom of the chamber with a chamber with three Ornaments Shop, including bed are unique to its foreign Tzdynat Frames Weston Nmahay vertical sides is input. some of the staircase can be the the second floor went to the currently closed but in childhood I have had to open the second floor and several times have seen the space is very small. Place recently in the new landscaping was found by archaeologists, they say is the school or mosque.
Harvnyh Tomb: The only remaining effect of the timely old Toos. While the populace of this prison is aaron Namndthqyqat Akhbr monument Harvnyh has shown that hospice is only Ramgah or the seventh or eighth centuries HIJR are made
Tourist Harvnyh
305
25 km northwest of Mashhad Mashhad road margins West - Toos unknown building is full of mystery. Monument «Harvnyh» cube shaped and brick building is the heart of the plain are located in Toos. The greatness of this comment, by Qatar ها power stagnation in the floor and dome architecture and attention to this particular point that effects Brjay Harvnyh only remaining ancient city of Toos is important makes it more specific.
As Harvnyh masonry building that was the only survivor from the old town of Tus. House of Commons is the name «aaron prison» and probably know this because «Harvnyh» read is that not only are the terms of the Site and any similarity to prison does not, but according to documentation on any communication can not be between this work and the caliph Harun al-Rashid Abbas not because Aaron Died in 193 AH you found is that while the principle with regard to the architecture, the patriarch period (eighth century AH) understand that parts of the accession period Teymouri is. On the other hand because of the similarity architecture architecture Razi, (1) The building of the sixth century AH know.
Hfaryhayy in the year 1354 this was the case, while finding Sfalhay the Seljuk period, and Teymouri Safavi, very thick pillar of stone and mortar masonry mortar that completely reminded پى of Sasan is Atashkadeh View works and results obtained indicate Following this is the history o the sixth century before it has had.
After the study the researchers to examine and study different ideas for the writer went this time and by what was called Who Harvnyh. Study and written itinerary of the domestic and foreign tourists and researchers from about a hundred years before the present writing this to have the mention that only the House of Commons and the indigenous people were the first kettle house and called the prison and aaron of the name «dome aaron» it later was used.
Opinion writer with the inhabitants of this usually around ancient monuments and the landscaping of the adjacent self Msakn stories and legends of some fact, they often do not match, also called the subject of this Harvnyh by residents can not value based research or be a valid date. Similarly tower is located in the Mazandaran Lajym Memorial Banvyy series Al Bavand now been called the Holy Abdullah found fame, or tomb Arsalan Sepahsalar catchy rock-bound course Ghaznavid Empire in the House of Commons that «grave Ayaz» know.
According Login
The purpose of the construction and user comments are also differences, some of this school or hospice location and Mdfn know Al-Ghazali (sixth century) and others know that the mosque after the Muslim invasion of Iran on Sasan Atashkadeh is made. Because the north, a row room is seen, this question will create in the viewer that this teaching and Location Location Location should be level, with this hypothesis, we can communicate with the effect of Al-Ghazali find out.
Because Al-Ghazali After teaching Nizamiyya that Baghdad will accept the Toos and Sufis where Khaneghah for school and for scholars to live day and night on their own to worship God and to serve the people of spent. This was fun when suddenly came Ajlsh and homeland Tabran Tous that he said was goodbye life and where inter patrol. Completion of the restoration of the building's ancient stone tomb o protect a memorial in front of Imam Mohammad is installed.
Molavi Abdolhamid citing some sources, historical Harvnyh the Khajeh Khaneghah professor Osman ibn Harun Din Chshty fixed pole Sofia Chshty India knows that his father's memorial in the sixth century in Khaneghah Tabran Toos has. This theory that he and the convent tomb of Imam Mohammad Ghazali rejects because historians and tourists from seventh to sixth century and then to have traveled Tous, outside Barrow Mdfn Gazelle City (the city public cemetery) have mentioned According to some resources that it currently written, Harvnyh the fence has been Toos.
Research in the exact position Tous Testament Seljuk and Ghaznavi or Tabran difference and place it with the Tus Mongol Timur's son was destroyed and the result matched the current research on the land may be desolate place Tous school Khaneghah Ghazal closer to the tomb of Ferdowsi current local Today show to give the show where the grave should Ghazal search. Become clear that the prerequisite of extensive archeological excavations in the ruins of Tus is.
Also be noted that the tie that name a hundred years from Mashhad public without written narrative history, and even up to twelve centuries this building Hejri Anonymous and show old and refers to the Randnsh on to the seventh century and Pyvstnsh end of the sixth century and to name the father is unknown in Morshedi Where Zendegani Chkarh been lived in and it also credits his son disciple known that in general prominent place in India shall بلاد lived, and the convent Harvnyh o make Ghazal end of the fifth century AH it Khaneghah you spent, give lessons, yoga and meditation to take something that is difficult to accept the fair.
Date of collection contents and characteristics of Architecture and the similarity of style and style Razi as compared to similar samples in Semnan La’aldvlh tomb, tombs and tomb of Sultan Sanjar in Merv in Sarakhs Loghman Baba, the writer comments on the tomb be no There is no doubt . Architecture characteristics than the small arch in the northern and the «Time Aldnya» that draw on the bed is another reason to be on the mausoleum, as the above only in the work being Mqabr. Although the excavation around the time of repair was done and determined that Bnahayy پى be there in the vicinity of the opinion that this location was part of a collection of Architecture will strengthen.
The Architecture
Harvnyh brick masonry is entirely decorated tile in any of the work has not gone this case the dimensions of the quadrilateral is different because the sides are unequal Qnasy. The northern dimension, respectively, 5 / 19 meters, 20 meters south side, east side of 28 meters, 29 meters, western side. Floor of the dome height 26 meters, 21 meters height patio, a small northern dome height 11 m, length and width Gnbdkhanh 12 × 12 meters back from the floor covering is 9 meters. A box with the entrance in the south without Rafi extraordinary entirely brick and tile hanging and Gnbdkhanh that is wearing a broad level.
Caracole four corners and three in the northern side of the room is. Inside the dome is easy to Mogharnas Karyhayy course Teymouri middle back porch in northern Gnbdkhanh is seen.
Compared with the same samples
Tourist Harvnyh because of size and volume of individual well-Jvrsh very interesting building is the mausoleum of Sultan Sanjar in Merv recalled. Compared with the two stone masonry Jabal (Jblyh dome) in Kerman, the seventh century AH, and you brighter of the two above-mentioned character building Sasan it is evident progress in matching the architecture of that. Tous Although building is smaller in proportion to the Vqarsh Öljaitü approximation is Mausoleum. Shyarhay the vertical indicator appears strong example of the dome to dome, and some tombs Asprhay bed in Bayezid bistam remember to bring.
Similarities with the mausoleum of Sultan Sanjar Harvnyh dome and dome can be such that the three sections to transfer sensitive Gnbdkhanh dome above it being a beautiful way by the three corner Dhlyz·hay corner made them hidden is conducted Hasan domes and act contrary to the initial three Seljuk corner to ill is visible from outside.
Circular dome in regular courses, often just before an eight-o naked corner was a Rvaqhayy Dhlyz·hay that they mesh with bricklayer hereby without embellishment, and that anything less than simply the total, the volume Slabt has moderated .
Conservation measures performed on the present
Restoration and protection actions carried out on this the beginning of the year 1347 including the following is:
1 - Mqrns·hay repair the monument and back porch.
2 - Gchkary booth to the edge of the first floor and the body of domestic monument and back porch
3 - Svndazh excavation and monument to the depth of the floor about two meters
4 - create cover and cover furnace mentioned Excavation Location
5 - Internal base to underpin the average height of 20 / 1 m with the same bricks and cement sand mortar
6 - pave brick floor square monument with cement sand mortar
7 - Align Main entrance porch and roof patio cover
8 - Foreign Nmahay repairs to the roof edge of the casting parts
9 - Excavation and re-create Kfsazy oven and cover the roof with the same brick and mortar of sand and cement and Bndkshy section above.
10 - Re-roof revival Nmahay behind the main part of the roof patio.
11 - Second round dome cover.
12 - furnace cover and underpin the round in order to prevent moisture penetration.
13 - Landscaping Dvrtadvr the width of 5 to 10 meters.
14 - Create Network Installation and projector Nvrrsany appropriate places.
15 - Qrardadn memorial stone for the Al-Ghazali al-Tusi in the front.
16 - wall preparation and installation of landscaping and entrance.
17 - Qyrvgvny roof and pave the year 1367 in order to prevent more damage against rainfall. (2)
Study the present situation
Although Harvnyh the protection and restoration actions that it performed relatively healthy, and building snow and provides comparisons with the before and after restoration come among the construction and re-select Frvrykhth destroyed Harvnyh has been successful, but with attitude and technical level, can be drawbacks in this repair.
Indiscrimination select the old and rebuilt from one another, the disadvantages of the restoration of river. Considering the materials used in the asphalt used to cover the roof and to prevent moisture penetration seems to malformed. Architects repair work should be appropriate and proportionate coverage of the existing materials (including concrete or tar Charv) (3) were used.
Built-in eyebrows Bamhay asphalt cover and transfer of water from roof to roof shorter longer, cause moisture to penetrate the walls of the upper has been such that some parts of the algae covering the surface to the eye wall eats.
Evidence is available suggests that Harvnyh is a huge entrance. What remains of this door, the heel is not that place is. While in the repair and protect inside the simple wooden door for the embedded, which lacks any identity and spirit of the Sazgaryy no. All walls from the ground to the approximate height of 1 / 5 meters of my view is.
Naturally, this caused long-term moisture in walls gradually weaken and eventually destroy the materials is. Other books in the destruction of many Turks that will be seen at different levels. Many Turks are shallow, the effect of moisture, roof, or a different type of materials being is. Turkish serious that only seems to the upper corridor and the entrance is the probability of drift forces and create a dome of the rupture is Taqha.
The domestic and decorative Mogharnas extinct and what the Mogharnas and bed are all inside the building is refurbished. The only sample that Mogharnas principle instead of the left (and that part of the repair work on its internal Mqrns·hay reconstructed) Mogharnas the North Front of the sanctuary (the outside) the previous repair glass cover to protect the intended not that useful. (Currently there is no cover this).
Notes:
(1) Architecture Razi: Iranian architecture fourth way is the late fourth century AH, and started late seventh century AH continues. This way the most important works can be Amyrasmayl Samani mausoleum in Bukhara and dome system Molk Mosque Isfahan pointed. See: Pyrnya, Mohammad Karim, architectural style, Tehran, Iran Institute for Islamic Art Publishing, 1369.
(2) Mogharnas: modeling of the roof or dome, building up higher and the roof of the building and Negar prominent role, or have just graduated from gypsum are. See: Zamani, Abbas «Mogharnas decorated by works of Iran», article: Iranian architecture, c. 2, Collected: Asiya J., pointless, Tehran, 1363.
(3) Tar Charv: This very Mlat that the species is resistant to water penetration under preparation is: half-baked stucco koobideh + flower pottery washed and Asia Armenian + mud or rock sugar or rock Mha (like a Marble Chinese crushed the Karaj river is not much). This stone seeds «Gavrs» size of corn are produced and then burnt milk lime juice and grapes instead of water to remain in this mixture and coat the Afzaynd it. See: Varjavand, Parviz, «brick and plate coverage and the role of Director in maintaining buildings Kheshti» Paper Iranian architecture, c. 2, the bottom Collected: J. Asiya.
Effect only remained of the old Toos brick building known as dome is Harvnyh in recent decades to institute the National Association phenomena and Khorasan Cultural Heritage and repair building is open to the people in this prison called Harvnyh Vsfr letters and texts from Tous mosque and the tomb is named Khaneghah gazelle. Harvnyh presumably related to school or Khaneghah Sdh eighth Memorial stone is called the middle-Ghazali is Kargzashth landscaping. Because the tomb «Al-Ghazali» Toos in place and it is not clear exactly, in the vicinity of the Memorial this scientist, headstone is installed. The building has a basement that public opinion is that the prison as it is used. Recent research indicated that only Harvnyh or Khaneghah tomb is shit in the seventh or eighth centuries HIJR both side of a building with religious and other old buildings on the wreckage Find this building was built space including a spacious square dome having a height of 25 meters 12 * 12 m and extent of the bottom of the chamber with a chamber with three Ornaments Shop, including bed are unique to its foreign Tzdynat Frames Weston Nmahay vertical sides is input. some of the staircase can be the the second floor went to the currently closed but in childhood I have had to open the second floor and several times have seen the space is very small. Place recently in the new landscaping was found by archaeologists, they say is the school or mosque.
Harvnyh Tomb: The only remaining effect of the timely old Toos. While the populace of this prison is aaron Namndthqyqat Akhbr monument Harvnyh has shown that hospice is only Ramgah or the seventh or eighth centuries HIJR are made
Tourist Harvnyh
305
25 km northwest of Mashhad Mashhad road margins West - Toos unknown building is full of mystery. Monument «Harvnyh» cube shaped and brick building is the heart of the plain are located in Toos. The greatness of this comment, by Qatar ها power stagnation in the floor and dome architecture and attention to this particular point that effects Brjay Harvnyh only remaining ancient city of Toos is important makes it more specific.
As Harvnyh masonry building that was the only survivor from the old town of Tus. House of Commons is the name «aaron prison» and probably know this because «Harvnyh» read is that not only are the terms of the Site and any similarity to prison does not, but according to documentation on any communication can not be between this work and the caliph Harun al-Rashid Abbas not because Aaron Died in 193 AH you found is that while the principle with regard to the architecture, the patriarch period (eighth century AH) understand that parts of the accession period Teymouri is. On the other hand because of the similarity architecture architecture Razi, (1) The building of the sixth century AH know.
Hfaryhayy in the year 1354 this was the case, while finding Sfalhay the Seljuk period, and Teymouri Safavi, very thick pillar of stone and mortar masonry mortar that completely reminded پى of Sasan is Atashkadeh View works and results obtained indicate Following this is the history o the sixth century before it has had.
After the study the researchers to examine and study different ideas for the writer went this time and by what was called Who Harvnyh. Study and written itinerary of the domestic and foreign tourists and researchers from about a hundred years before the present writing this to have the mention that only the House of Commons and the indigenous people were the first kettle house and called the prison and aaron of the name «dome aaron» it later was used.
Opinion writer with the inhabitants of this usually around ancient monuments and the landscaping of the adjacent self Msakn stories and legends of some fact, they often do not match, also called the subject of this Harvnyh by residents can not value based research or be a valid date. Similarly tower is located in the Mazandaran Lajym Memorial Banvyy series Al Bavand now been called the Holy Abdullah found fame, or tomb Arsalan Sepahsalar catchy rock-bound course Ghaznavid Empire in the House of Commons that «grave Ayaz» know.
According Login
The purpose of the construction and user comments are also differences, some of this school or hospice location and Mdfn know Al-Ghazali (sixth century) and others know that the mosque after the Muslim invasion of Iran on Sasan Atashkadeh is made. Because the north, a row room is seen, this question will create in the viewer that this teaching and Location Location Location should be level, with this hypothesis, we can communicate with the effect of Al-Ghazali find out.
Because Al-Ghazali After teaching Nizamiyya that Baghdad will accept the Toos and Sufis where Khaneghah for school and for scholars to live day and night on their own to worship God and to serve the people of spent. This was fun when suddenly came Ajlsh and homeland Tabran Tous that he said was goodbye life and where inter patrol. Completion of the restoration of the building's ancient stone tomb o protect a memorial in front of Imam Mohammad is installed.
Molavi Abdolhamid citing some sources, historical Harvnyh the Khajeh Khaneghah professor Osman ibn Harun Din Chshty fixed pole Sofia Chshty India knows that his father's memorial in the sixth century in Khaneghah Tabran Toos has. This theory that he and the convent tomb of Imam Mohammad Ghazali rejects because historians and tourists from seventh to sixth century and then to have traveled Tous, outside Barrow Mdfn Gazelle City (the city public cemetery) have mentioned According to some resources that it currently written, Harvnyh the fence has been Toos.
Research in the exact position Tous Testament Seljuk and Ghaznavi or Tabran difference and place it with the Tus Mongol Timur's son was destroyed and the result matched the current research on the land may be desolate place Tous school Khaneghah Ghazal closer to the tomb of Ferdowsi current local Today show to give the show where the grave should Ghazal search. Become clear that the prerequisite of extensive archeological excavations in the ruins of Tus is.
Also be noted that the tie that name a hundred years from Mashhad public without written narrative history, and even up to twelve centuries this building Hejri Anonymous and show old and refers to the Randnsh on to the seventh century and Pyvstnsh end of the sixth century and to name the father is unknown in Morshedi Where Zendegani Chkarh been lived in and it also credits his son disciple known that in general prominent place in India shall بلاد lived, and the convent Harvnyh o make Ghazal end of the fifth century AH it Khaneghah you spent, give lessons, yoga and meditation to take something that is difficult to accept the fair.
Date of collection contents and characteristics of Architecture and the similarity of style and style Razi as compared to similar samples in Semnan La’aldvlh tomb, tombs and tomb of Sultan Sanjar in Merv in Sarakhs Loghman Baba, the writer comments on the tomb be no There is no doubt . Architecture characteristics than the small arch in the northern and the «Time Aldnya» that draw on the bed is another reason to be on the mausoleum, as the above only in the work being Mqabr. Although the excavation around the time of repair was done and determined that Bnahayy پى be there in the vicinity of the opinion that this location was part of a collection of Architecture will strengthen.
The Architecture
Harvnyh brick masonry is entirely decorated tile in any of the work has not gone this case the dimensions of the quadrilateral is different because the sides are unequal Qnasy. The northern dimension, respectively, 5 / 19 meters, 20 meters south side, east side of 28 meters, 29 meters, western side. Floor of the dome height 26 meters, 21 meters height patio, a small northern dome height 11 m, length and width Gnbdkhanh 12 × 12 meters back from the floor covering is 9 meters. A box with the entrance in the south without Rafi extraordinary entirely brick and tile hanging and Gnbdkhanh that is wearing a broad level.
Caracole four corners and three in the northern side of the room is. Inside the dome is easy to Mogharnas Karyhayy course Teymouri middle back porch in northern Gnbdkhanh is seen.
Compared with the same samples
Tourist Harvnyh because of size and volume of individual well-Jvrsh very interesting building is the mausoleum of Sultan Sanjar in Merv recalled. Compared with the two stone masonry Jabal (Jblyh dome) in Kerman, the seventh century AH, and you brighter of the two above-mentioned character building Sasan it is evident progress in matching the architecture of that. Tous Although building is smaller in proportion to the Vqarsh Öljaitü approximation is Mausoleum. Shyarhay the vertical indicator appears strong example of the dome to dome, and some tombs Asprhay bed in Bayezid bistam remember to bring.
Similarities with the mausoleum of Sultan Sanjar Harvnyh dome and dome can be such that the three sections to transfer sensitive Gnbdkhanh dome above it being a beautiful way by the three corner Dhlyz·hay corner made them hidden is conducted Hasan domes and act contrary to the initial three Seljuk corner to ill is visible from outside.
Circular dome in regular courses, often just before an eight-o naked corner was a Rvaqhayy Dhlyz·hay that they mesh with bricklayer hereby without embellishment, and that anything less than simply the total, the volume Slabt has moderated .
Conservation measures performed on the present
Restoration and protection actions carried out on this the beginning of the year 1347 including the following is:
1 - Mqrns·hay repair the monument and back porch.
2 - Gchkary booth to the edge of the first floor and the body of domestic monument and back porch
3 - Svndazh excavation and monument to the depth of the floor about two meters
4 - create cover and cover furnace mentioned Excavation Location
5 - Internal base to underpin the average height of 20 / 1 m with the same bricks and cement sand mortar
6 - pave brick floor square monument with cement sand mortar
7 - Align Main entrance porch and roof patio cover
8 - Foreign Nmahay repairs to the roof edge of the casting parts
9 - Excavation and re-create Kfsazy oven and cover the roof with the same brick and mortar of sand and cement and Bndkshy section above.
10 - Re-roof revival Nmahay behind the main part of the roof patio.
11 - Second round dome cover.
12 - furnace cover and underpin the round in order to prevent moisture penetration.
13 - Landscaping Dvrtadvr the width of 5 to 10 meters.
14 - Create Network Installation and projector Nvrrsany appropriate places.
15 - Qrardadn memorial stone for the Al-Ghazali al-Tusi in the front.
16 - wall preparation and installation of landscaping and entrance.
17 - Qyrvgvny roof and pave the year 1367 in order to prevent more damage against rainfall. (2)
Study the present situation
Although Harvnyh the protection and restoration actions that it performed relatively healthy, and building snow and provides comparisons with the before and after restoration come among the construction and re-select Frvrykhth destroyed Harvnyh has been successful, but with attitude and technical level, can be drawbacks in this repair.
Indiscrimination select the old and rebuilt from one another, the disadvantages of the restoration of river. Considering the materials used in the asphalt used to cover the roof and to prevent moisture penetration seems to malformed. Architects repair work should be appropriate and proportionate coverage of the existing materials (including concrete or tar Charv) (3) were used.
Built-in eyebrows Bamhay asphalt cover and transfer of water from roof to roof shorter longer, cause moisture to penetrate the walls of the upper has been such that some parts of the algae covering the surface to the eye wall eats.
Evidence is available suggests that Harvnyh is a huge entrance. What remains of this door, the heel is not that place is. While in the repair and protect inside the simple wooden door for the embedded, which lacks any identity and spirit of the Sazgaryy no. All walls from the ground to the approximate height of 1 / 5 meters of my view is.
Naturally, this caused long-term moisture in walls gradually weaken and eventually destroy the materials is. Other books in the destruction of many Turks that will be seen at different levels. Many Turks are shallow, the effect of moisture, roof, or a different type of materials being is. Turkish serious that only seems to the upper corridor and the entrance is the probability of drift forces and create a dome of the rupture is Taqha.
The domestic and decorative Mogharnas extinct and what the Mogharnas and bed are all inside the building is refurbished. The only sample that Mogharnas principle instead of the left (and that part of the repair work on its internal Mqrns·hay reconstructed) Mogharnas the North Front of the sanctuary (the outside) the previous repair glass cover to protect the intended not that useful. (Currently there is no cover this).
Notes:
(1) Architecture Razi: Iranian architecture fourth way is the late fourth century AH, and started late seventh century AH continues. This way the most important works can be Amyrasmayl Samani mausoleum in Bukhara and dome system Molk Mosque Isfahan pointed. See: Pyrnya, Mohammad Karim, architectural style, Tehran, Iran Institute for Islamic Art Publishing, 1369.
(2) Mogharnas: modeling of the roof or dome, building up higher and the roof of the building and Negar prominent role, or have just graduated from gypsum are. See: Zamani, Abbas «Mogharnas decorated by works of Iran», article: Iranian architecture, c. 2, Collected: Asiya J., pointless, Tehran, 1363.
(3) Tar Charv: This very Mlat that the species is resistant to water penetration under preparation is: half-baked stucco koobideh + flower pottery washed and Asia Armenian + mud or rock sugar or rock Mha (like a Marble Chinese crushed the Karaj river is not much). This stone seeds «Gavrs» size of corn are produced and then burnt milk lime juice and grapes instead of water to remain in this mixture and coat the Afzaynd it. See: Varjavand, Parviz, «brick and plate coverage and the role of Director in maintaining buildings Kheshti» Paper Iranian architecture, c. 2, the bottom Collected: J. Asiya.
«هارونيه» رمز و رازي در غبار تاريخ
نويسنده: سارا طالبي زاده
در حاشيه غربي جاده مشهد - توس، بعد از طي كردن يك مسير ۱۵ كيلومتري، بناي آجري مكعب شكلي، در قلب دشت توس، به مشتاقان ميراث و گردشگران داخلي و خارجي، خوشامد مي گويد.
اين بنا كه ازنظرعظمت، قطر پايه ها، قدرت ايستايي و گنبد،داراي معماري خاص و ويژه اي است، داراي پيشينه اي در پرده ابهام بوده كه هنوز نحوه كاربري و تاريخ ساخت آن در ميان محققان، معماران و باستان شناسان، مورد ترديد است. اما آنچه قابل توجه بود، آن است كه «هارونيه»، يگانه اثر بر جاي مانده از شهر باستاني توس است.
توس در گذر تاريخ
توس در دوران مختلف تاريخي به دليل موقعيت جغرافيايي، همواره از اعتبار خاصي به لحاظ نظامي، سياسي، تجاري و مذهبي برخوردار بوده به طوري كه در صدر اسلام به چهار ناحيه به نام هاي نوغان (مشهد فعلي)، دادكان (چناران) ،تروغبه (طرقبه) و طابران تقسيم شده كه در ميان آنها «طابران» ازاهميت خاصي برخوردار بوده است.
طابران شهري داراي چهار دروازه با مسجد جامع و خانقاه ها بود، به طوري كه «مقدسي» در سده چهارم هجري آن را با شهر يثرب مقايسه مي كند. معماري منازل اين شهر به صورت خانه ـ باغ بود كه در مجموع ،محله هاي مختلفي را شكل مي داده است.
در بخشي ازاين شهر نيز فعاليت هاي صنعتي مانند: سفالگري، سنگ تراشي، رنگ رزي و آهنگري انجام مي شد كه البته با حمله مغولان به نواحي مختلف خراسان، طابران توس نيز ازاين حملات بي نصيب نمي ماند، اما ديگر بار در همان قرن حيات دوباره يافته و تا اواخر سده ششم محل تجمع بعضي از عرفا و متصوفان مي شود. به استناد تاريخ، توس از ولاياتي بود كه مردمش در برابر لشگريان تيمور پايداري كردند اما اين شهر بار ديگر در سال ۷۹۱ هجري چنان تخريب شد كه براي هميشه سربلندي و شكوه گذشته را از دست داد و به تلي از خاك تبديل شد. به طوري كه امروز از آن شهر پرآوازه تنها چند تپه، ويرانه ها، بقاياي ارگ طابران، بناي هارونيه و همچنين چند روستاي كوچك باقي مانده است.
گمانه هاي تاريخ
هارونيه بنايي است پر رمز و راز كه متأسفانه تنها در متون تاريخي، جغرافيايي و سفرنامه هاي سياحان در دوره قاجاريه به آن اشاره شده واظهار نظر محققان، معماران و باستان شناسان بسياري نيز در سده معاصر درباره آن با شك و ترديد بيان شده است.
به اعتقاد برخي، هارونيه طرح يك آتشكده را در ذهن تداعي مي كند، اما بر اساس باور عامه مردم، اين بنا زندان هارون الرشيد است كه حضرت امام موسي كاظم (ع) مدتي را در آن به اجبار حكومت عباسي زنداني شد و همچنين محل قتل عده اي از سيدان و علويان دوره عباسي بود كه البته نه تنها بنا از لحاظ شكل و نقشه هيچ گونه شباهتي به زندان ندارد، بلكه براساس مستندات تاريخي نمي توان هيچ گونه ارتباطي ميان اين اثر و هارون الرشيد خليفه عباسي يافت؛ چرا كه هارون در سال۱۹۳ هجري قمري وفات يافت، در حالي كه اصل بنا را با توجه به شكل معماري، از دوره ايلخاني (قرن هشتم هجري) مي دانند كه بخشهايي در دوره تيموري به آن الحاق شده است. از طرف ديگر به دليل تشابه سبك معماري بنا به معماري رازي، اين بنا را به قرن ششم هجري نيز نسبت مي دهند.
در حفاري هايي هم كه به سال ۱۳۵۴ در اين بنا انجام شد، ضمن پيدا شدن سفالهاي مربوط به دوران سلجوقي، تيموري و صفوي، جرز بسيار قطوري از سنگ و ملات ساروج ـ كه كاملاً يادآور پي بناي آتشكده هاي ساساني است، مشاهده شد و نتايج آثار به دست آمده حاكي است پي اين بنا سابقه اي خيلي پيش از قرن ششم داشته است.
اعتقاد مستشرقان و باستان شناسان خارجي نيز بر اين موضوع صحه مي گذارد، به طوري كه«هرتسفلد» مستشرق آلماني _ اين بنا را به عهد سلجوقيان نسبت داده و آن را بنايي ناتمام از آن دوران معرفي كرده است و «دونالد ويلبر» فرانسوي و « آرتور پوپ» آمريكايي بر اين عقيده اند كه بنا متعلق به دوره ايلخاني است.
براساس آخرين تحقيقات انجام شده، هارونيه متعلق به آخرين دوره معماري پس از حملات سپاهيان مغول و آرامش نسبي طابران بوده است كه در سده هشتم هجري و در دوره حكومت كوتاه مدت شيعي مذهب سربداران در خراسان به عنوان يك مقبره و يا خانقاه به همراه ابنيه الحاقي ديگر بنيان شده كه به دليل حمله سپاهيان «آل كرت» و سقوط زود هنگام سربداران، تكميل اين مجموعه معماري هرگز به پايان نرسيده است.
هارونيه و روايت هاي تاريخي
در هدف از ساخت بنا و كاربري هارونيه نيز اختلاف نظر وجود دارد. برخي اين مكان را مدرسه يا خانقاه و همچنين مدفن امام محمد غزالي ميدانند و برخي ديگر آن را مسجدي مي دانند كه بعد از هجوم مسلمانان به ايران بر روي آتشكده ساساني ساخته شده است. از آنجا كه در قسمت شمالي بنا، يك رديف اتاق ديده مي شود، اين سؤال در ذهن گردشگران ومحققان ايجاد مي شود كه اين مكان بايد محلي براي تدريس ومكاني علمي باشد.
عبدالحميد مولوي با استناد به برخي منابع تاريخي، هارونيه را خانقاه خواجه عثمان بن هارون استاد معين الدين چشتي قطب صوفيه چشتي در هند مي داند كه به يادبود پدرش در قرن ششم خانقاهي در طابران توس ساخته است. وي اين نظريه را كه اين بنا خانقاه و مقبره امام محمد غزالي بود رد مي كند چرا كه مورخان و جهانگرداني كه از قرن ششم و هفتم به بعد به توس سفر كرده اند، مدفن غزالي را خارج از باروي شهر (قبرستان عمومي شهر) ذكر كرده اند حال آن كه براساس برخي منابع مكتوب، هارونيه داخل حصار توس قرار داشته است، اما در كنار همه موارد ذكر شده، شايد بتوان بناي هارونيه را بر اساس روايتي تاريخي، همان خانقاه شيخ عبدالله فرجستاني فرض كرد. چنانچه در متون آمده است : امير نظام الدين علي مقارن با حكمراني ارغون خان مغول ( ۶۹۰ - ۶۸۳ ه. ق ) شيخ وجيه الدين عبدالله را به توس دعوت كرد و چون اين دعوت پذيرفته شد، امير و همسرش اسباب، املاك و زمين هاي بسياري را نثار قدوم اين درويشان كردند و سه خانقاه بنا شد.
بر اساس اين روايت، هارونيه بايد در دهه هاي اوليه سده هشتم و در دوران آخرين حكومت ايلخانيان ساخته شده باشد.
ساختار معماري هارونيه
براي نخستين بار، طرح ونقشه اين بناي ارزشمند بعد ازمطالعات و بررسي هاي دقيق به وسيله ديز( Diez ) تهيه شد كه در كتابي منتشر شد. بناي هارونيه، بنايي آجري است و جز معدود ابنيه تاريخي است كه هيچ گونه تزئين كاشي در آن به كار نرفته است.
در يك نگاه كلي از نظر معماري اين بنا با پلاني مستطيل شكل و ارتفاعي تقريبي ۲۵ متر مشتمل بر ورودي ايواني شكل به انضمام پيش طاق، گنبد خانه، رشته پلكان هايي در گوشه ها و سه اتاق فرعي است. نماي بيروني بنا و نيم ستون هاي تزئيني آن از دو قسمت بدنه و ساختار گنبدي، شكل گرفته است.
در ضلع شمالي بنا، محرابي مزين به مقرن كاري و گچبري قرار دارد كه بر روي آن چهار بار در يك رديف عبارت «الدنيا ساعه» كتيبه شده است ( اين عبارت دليل ديگري است بر مقبره بودن بنا، چون جمله مذكور را فقط در مقابر به كار مي برند).
ارتفاع بنا از ضلع غربي به شرقي كاسته شده و نوعي تقارن در نماي شمالي و نماي جنوبي آن ديده مي شود، به نحوي كه ساختار معماري بنا نسبت به محور شرقي و غربي حالت قرينه اي دارد.
بقعه هارونيه به خاطر اندازه و حجم كوچكش، بنايي بسيار جالب است كه آرامگاه سلطان سنجر در مرو را تداعي مي كند. مقايسه اين دو بنا با بناي جبل سنگ (گنبد جبليه) در كرمان كه مربوط به قرن هفتم هجري بود و روشن تر از دو بناي مذكور خصلت ساساني در آن آشكار است، پيشرفت معماري را مدنظر قرار مي دهد. بناي توس اگر چه كوچك تر است، در تناسب با وقارش به آرامگاه الجايتو شباهت زياد دارد. شيارهاي عمودي كه به نما ظاهري نيرومند مي دهد، سرمشق آن در گنبد سلطانيه است، و پاره اي از اسپرهاي گچبري ، مقبره بايزيد در بسطام را به خاطر مي آورد.
در مورد شباهت هارونيه با مقبره سلطان سنجر و گنبد سلطانيه نيز مي توان چنين گفت در هر سه بنا، بخش انتقالي حساس از گنبدخانه به گنبدي كه در بالاي آن قرار گرفته به طرز زيبايي به وسيله دهليزهاي گوشه اي كه سه كنج ها را پنهان ساخته انجام پذيرفته است و اين حسن عمل برخلاف گنبدهاي اوليه سلجوقي است كه در آنها سه كنجها به صورتي ناهنجار از بيرون نمايان است. قاعده مدور گنبد كه اغلب در دورههاي پيش فقط به صورت هشت گوشه برهنه اي بود، داراي رواقهايي است كه دهليزهاي آنها با آجرچيني هاي مشبك تزيين شده و بدين طريق بدون اين كه چيزي از سادگي كل بنا بكاهد، صلابت حجم آن را تعديل كرده است.
نگاهي به پلان هارونيه
شواهد ساختماني و اجزا و عناصر معماري اين بقعه ،حاكي از شباهت حدودي بنا به سبك رازي دارد.
الف - فضاي داخلي :
بخش اصلي بنا، گنبد خانه اي به مساحت ۱۴۴ متر مربع شامل چهار شاه نشين آراسته به طاق هايي مزين به مقرن كاري است. در چهار ضلع جنوبي، غربي، شمال شرقي و شمالي، رشته پلكان هايي از نوع پله پيچ دايره اي با شعاعي حدود ۱۳۰ / ۱ متر در داخل جرزهاي قوي تعبيه شده كه فضاي قسمت پائين را به فضاهاي گوشوار دالان هاي بخش فوقاني و پشت بام ارتباط مي دهد. همچنين در ضلع شمال شرقي فضاي مركزي، سه اتاق قرار دارد كه در دو اتاق آن محراب هايي با ظاهر و نمايي ساده در داخل ديوار تعبيه شده است. پوشش فضاي مياني اين قسمت مزين به گچبري هاي بسيار زيبا و قاب هايي تزئيني است و پوشش اتاق هاي طرفين به صورت «چهار ترك» است.
ب - ويژگي هاي گنبد بنا:
گنبد آجري هارونيه به صورت دوپوش و به قطر تقريبي ۱۲ متر به شيوه آذري بنا شده است.
در نقاطي از ساختار اين گنبد محل هايي به عنوان بادگير براي تهويه فضاي داخلي تعبيه شده و وجود كلاف چوبي به صورت پايه هاي قوي پيرامون گنبد داخلي باعث استحكام، مانع از نشست آن شده و به نوعي، لرزه گير نيز محسوب مي شود.
پوشش بيروني گنبد كه به مرور زمان و براثر عوامل طبيعي فرو ريخته بود، در سال ۱۳۵۶ شمسي با نظارت رئيس دفتر فني خراسان و به دستان تواناي استاد هادي حيدري برپا شد.
«افسورسان پائلوي» در مقاله خود، گنبد اين بنا را با گنبد كليساي سانتاماريا ( مريم مقدس ) مقايسه كرده است.
هارونيه پس از مرمت
گرچه هارونيه پس از اقدام هاي مرمتي و حفاظتي كه بر روي آن انجام شده بنايي نسبتاً سالم و يكدست مي نمايد و با مقايسه تصاوير آن در قبل و بعد از مرمت درمي يابيم كه ساخت و ساز مجدد بخشهاي فروريخته و تخريب شده هارونيه موفقيت آميز بوده است، اما با نگرشي فني و علمي، مي توان اشكالاتي بر اين مرمت گرفت ؛همچون عدم تشخيص بخشهاي بازسازي شده و قديمي بنا از يكديگر و يا اين كه براساس شواهدي كه در دست است، هارونيه داراي در ورودي عظيمي بوده ، اما آنچه از اين در باقي مانده، پاشنه اي است كه در محل يافت شده است، در حالي كه بعد از مرمت و به جهت حفاظت داخل بنا در چوبي ساده اي براي ورودي آن تعبيه شده كه فاقد هويت است و هيچ گونه سازگاري اي با روح بنا ندارد.
مآخذ و منبع:
۱- حسيني، سيد محسن، فصلنامه مشكوة ، شماره ۴۹
۲- شايا ن فر، زهره، هفته نامه آساره، شماره ۱۳
اولین بنای تاریخی که توجه هر تازه وارد به شهر تابران توس را جلب می کند . ساختمان عظیمی در مدخل شهر است که به « بقعه هارونی » یا « هارونیه » شهرت یافته است
این بنا که قدمت آن به قرن هشتم ونهایتا هفتم بیشتر نمی رسد ، به زعم اعتقاد بعضی که آن را به هارون الرشید (170تا 193ه.ق) نسبت می دهند،نمی تواند ربطی به آن زمان داشته
باشد . به زعم نظر بعضی هم که بنای یاد شده را «خانقاه غزالی » دانسته اند ،احتمال ارتباط ساختمان با امام محمد غزالی (450-505ه.ق) بسیار کم و بلکه هیچ است . گور غزالی یعنی خانقاه وی بیرون حصار توس بوده و در زمانی که بدرستی نمی دانیم با خاک یکسان شده است .
برخی از اهالی توس گور ویران شده غزالی را در نقطه ای واقع در چند صد قدمی غرب باره شهر نشان می دهند ، و گویا سنگ گور او هم در آن حوالی دیده اند. این محل در سال 1374هجری شمسی حفاری شد و تقریبا گور غزالی به دست آمد
هارونيه طوس
سيد محسن حسينى
جغرافياى ممالك اسلامى
در 25 كيلومترى شمال غربى مشهد در حاشيه غربى جاده مشهد - طوس، بنايى ناشناخته و پررمز و راز قرار دارد. بقعه «هارونيه» بنايى است مكعب شكل و آجرى كه در قلب دشت طوس واقع گرديده است. اين بنا از نظر عظمت، قطر پايهها، قدرت ايستايى در كف و گنبد داراى معمارى خاص است و توجه به اين نكته كه هارونيه يگانه اثر برجاى مانده از شهر باستانى طوس است، اهميت آن را مشخصتر مىسازد.
تاريخچه شهر طوس
طوس نام ولايتى بسيار كهن است. فردوسى در شاهنامه بنيانگذار اين شهر را طوس پسر نوذر معرفى مىكند حال آن كه حمدالله مستوفى بنياد طوس را به جمشيد پيشدادى نسبت مىدهد و نظر مىدهد كه پس از ويران شدن آن شهر، طوس دوباره آن را آباد گردانيد. اين ولايت هميشه مورد توجه جهانگردان بيگانه قرار داشته است و محققان داخلى و خارجى بويژه در خلال صد سال گذشته راجع به بنياد، ترقى و زوال آن سخن راندهاند. (1) از نوشتههاى مهمترين مورخان و جغرافيدانهاى اسلامى چنين برمىآيد كه در نخستين سدههاى اسلامى ناحيه طوس چهار شهر مهم داشته است، رادكان، طابران، بزدغور (طرقبه) و نوغان. بلاى هجوم مغول ولايت طوس را مانند ديگر نواحى خراسان ويران ساخت. ابتدا طابران و نوغان به دست تولى پسر چنگيز با خاك يكسان گرديد، اما چون اكتاى بر سرير پدر تكيه زد و موجهاى قهر و غضب مغولان فرو نشست مهاجمان پيروز به ترميم ويرانيهاى طوس پرداختند و آن ناحيه قرارگاه حكمرانان مغول شد. در دوره تاختوتاز تيمور، طوس يكى از ولاياتى بود كه مردمش دست از جان شسته، در برابر لشگريان تيمور پايدارى ورزيدند. طبق نوشتههاى پارهاى از مورخان در قتلعامى كه به دنبال گشودن دژهاى طابران و نوغان به سال 791 ه . ق . روى داد در حدود ده هزار نفر كشته شدند به طورى كه در كنار دروازه هر يك از شهرهاى طوس منارهاى از سرهاى بريده برپا گرديد. با آن كه در زمان سلطنتشاهرخ و بازماندگان تيمور كوششهايى براى آباد كردن پارهاى از شهرهاى ولايت طوس صورت گرفت، اما مسلما هيچ كدام از شهرهاى چهارگانه آن ولايت از ويرانيهاى ترميمناپذير سال 791 ه . ق كمر راست نكرد، (2) به طورى كه حافظ ابرو كه در اواخر قرن نهم ولايت طوس را ديده است، شهرهاى آن را با عنوان قصبه وصف كرده است. (3)
مردمى كه در برابر سپاهيان درندهخوى ميرانشاه جان سالم بدر برده بودند، به قريه سناباد پناهنده شدند، و ظاهرا از آغاز قرن نهم هجرى طوس ويران شد و مشهد امام هشتم شيعيان به جايش رونق گرفت. با گردانيدن نهرهايى كه به طابران و نوغان مىرفت فناى آن ناحيه حتمى شد. به طورى كه امروز از آن ولايت آباد و باشكوه جز ويرانههاى ارگ طوس، در شمال غربى شهر مشهد، چيزى برجاى نمانده است. (4)
تاريخچه بنا
بناى هارونيه چنان كه گفته شد تنها بناى بازمانده از شهر كهن طوس است. عوام آن را به نام «زندان هارون» مىشناسند و احتمالا به اين دليل «هارونيه» خوانده مىشود، حال آن كه نه تنها بنا از لحاظ شكل و نقشه هيچ گونه شباهتى به زندان ندارد، بلكه طبق مستندات تاريخى نمىتوان هيچ گونه ارتباطى بين اين اثر و هارونالرشيد خليفه عباسى يافت; زيرا هارون در سال193 ه . ق. وفات يافته است در حالى كه اصل بنا را با توجه به شكل معمارى، از دوره ايلخانى (قرن هشتم هجرى) مىدانند كه بخشهايى در دوره تيمورى به آن الحاق شده است. (5) از طرف ديگر به دليل تشابه سبك معمارى بنا به معمارى رازى، (6) اين بنا را مربوط به قرن ششم هجرى مىدانند.
در حفاريهايى كه به سال 1354 در اين بنا صورت گرفت، ضمن پيدا شدن سفالهاى مربوط به دوران سلجوقى، تيمورى و صفوى، جرز بسيار قطورى از سنگ و ملات ساروج كه كاملا يادآور پى بناى آتشكدههاى ساسانى است مشاهده شد و نتايج آثار بدست آمده حاكى است كه پى اين بنا سابقهاى خيلى پيش از قرن ششم داشته است. (7)
پس از بررسى بنا و مطالعه نظريات مختلف محققان سؤالى براى نگارنده پيش آمد كه اين بنا از چه زمان و توسط چه كسى هارونيه ناميده شد. بررسى سفرنامهها و نوشتههاى جهانگردان و پژوهشگران داخلى و خارجى كه از حدود صد سال قبل تاكنون در نوشتههاى خود به اين بنا اشاره كردهاند نشان داد كه تنها عوام و مردم بومى بودند كه بنا را نخست نقارهخانه و سپس زندان هارون ناميدند و بر اثر آن نام «گنبد هارون» هم بعدها به كار برده شد. به نظر نگارنده با توجه به اين كه معمولا ساكنان اطراف بناهاى تاريخى و محوطههاى باستانى در مورد آثار مجاور مساكن خويش داستانها و افسانههايى مىسازند كه اغلب با واقعيت مطابقت ندارد، ناميده شدن اين بنا نيز با عنوان هارونيه از طرف ساكنان نمىتواند ارزش تحقيقى يا مبناى تاريخى صحيحى داشته باشد. (8) به همين ترتيب استبرج واقع در لاجيم مازندران كه به يادبود بانويى از سلسله آل باوند بنا گرديده اكنون به نام امامزاده عبدالله شهرت يافته است، (9) يا مقبره ارسلان جاذب سپهسالار دوره غزنويان در سنگبست كه عوام آن را «قبر اياز» مىدانند. (10)
كاربرى بنا
در هدف از احداث بنا و كاربرى آن نيز اختلافنظر وجود دارد، برخى اين مكان را مدرسه يا خانقاه و همچنين مدفن امام محمد غزالى مىدانند (11) (قرن ششم) و برخى ديگر آن را مسجدى مىدانند كه بعد از هجوم مسلمانان به ايران بر روى آتشكده ساسانى ساخته شده است. (12) از آنجا كه در قسمتشمالى بنا، يك رديف اتاق ديده مىشود، اين سؤال در بيننده ايجاد مىشود كه اين مكان بايد محل تدريس و مكان علمى باشد، با اين فرضيه مىتوانيم ارتباط اثر را با امام محمد غزالى دريابيم. چرا كه امام محمد غزالى پس از آن كه تدريس در نظاميه بغداد را نپذيرفت در طوس ماند و همان جا خانقاهى براى صوفيان و مدرسهاى براى طلاب داير كرد و شبانهروز خويش را به عبادت خدا و خدمتبه خلق مىگذراند. هنگامى كه سرگرم اين كار بود ناگهان اجلش فرا رسيد و در طابران طوس كه موطن وى بود بدرود زندگى گفت و در همان جا مدفون گشت. پس از اتمام مرمتساختمان سازمان حفاظت آثار باستانى سنگ مقبرهاى به عنوان يادبود امام محمد در جلو آن نصب كرده است. (13)
عبدالحميد مولوى با استناد به برخى منابع تاريخى، هارونيه را خانقاه خواجه عثمان بن هارون استاد معينالدين چشتى قطب صوفيه چشتى در هند مىداند، كه به يادبود پدرش در قرن ششم خانقاهى در طابران طوس ساخته است. وى اين نظريه را كه بنا خانقاه و مقبره امام محمد غزالى بوده رد مىكند چرا كه مورخان و جهانگردانى كه از قرن ششم و هفتم به بعد به طوس سفر كردهاند، مدفن غزالى را خارج از باروى شهر (قبرستان عمومى شهر) ذكر كردهاند حال آن كه برطبق برخى منابع مكتوب، هارونيه داخل حصار طوس قرار داشته است. (14)
تحقيق در موقعيت دقيق شهر طوس عهد غزنوى و سلجوقى يا طابران و اختلاف محل آن با طوس مغولى كه به دست پسر تيمور ويران شد و تطبيق حاصل تحقيق بر اراضى فعلى طوس ويران ممكن است محل مدرسه و خانقاه غزالى را به مقبره فعلى فردوسى نزديكتر از محلى نشان بدهد كه امروز در آن جا نشان قبر غزالى را بايد جست. (15) كه لازمه روشن شدن آن حفريات گسترده باستانشناسى در ويرانههاى طوس است. نيز بايد يادآور شد كه ارتباط دادن نامى كه در يكصد سال اخير از طرف عامه مردم مشهد بدون سابقه روايتى مكتوب حتى تا قرن دوازده و سيزدهم هجرى بر اين بناى بىنام و نشان قديمى اطلاق شده و به پس راندنش در تاريخ تا آغاز قرن هفتم و پايان قرن ششم و پيوستنش به اسم پدر مرشدى كه معلوم نيست در كجا مىزيسته و در زندگانى چكاره بوده، آن هم به اعتبار شهرت مريد پسرش كه خود در مقام مرشد سرشناسى در بلاد هند مىزيسته است، و از آن خانقاه هارونيهاى درست كردن كه غزالى در پايان قرن پنجم ه . ق در آن خانقاه به سر برد، درس بدهد، عبادت كند و رياضتبكشد امرى است كه قبول آن خالى از دشوارى نيست.
از مجموعه مطالب تاريخى و خصوصيات معمارى بنا و شباهتسبك آن به سبك رازى و مقايسه با نمونههاى مشابه همچون آرامگاه علاءالدوله در سمنان، مقبره سلطان سنجر در مرو و قبر بابا لقمان در سرخس، (16) به نظر نگارنده در مقبره بودن بنا هيچ شكى وجود ندارد. غير از خصوصيات معمارى طاق كوچكى كه در ضلع شمالى بنا وجود دارد و جمله «الدنيا ساعة» كه بر روى گچبرى آن منقوش است، خود دليل ديگرى استبر مقبره بودن بنا، چون جمله مذكور را فقط در مقابر به كار مىبرند. (17) هر چند حفارى كه در موقع مرمت در اطراف بنا انجام شده و مشخص شدن پى بناهايى كه در مجاورت آن وجود داشته اين گمان را كه اين مكان بخشى از يك مجموعه معمارى بوده تقويت مىكند. (18)
معمارى بنا
بناى هارونيه كلا آجرى است و هيچ گونه تزئين كاشى در آن به كار نرفته است، اين بنا به صورت چهار ضلعى است كه ابعاد آن در اضلاع مختلف به علت وجود قناسى نابرابر است. ابعاد آن به ترتيب ضلع شمالى 5/19 متر، ضلع جنوبى 20 متر، ضلع شرقى 28 متر، ضلع غربى29 متر است. ارتفاع گنبد از كف بنا26 متر، ارتفاع ايوان 21 متر، ارتفاع گنبد كوچك قسمتشمالى 11 متر، طول و عرض گنبدخانه 12×12 متر و ارتفاع كمر پوش بنا از كف9 متر است. داراى يك ورودى در سمت جنوب با سردر فوقالعاده رفيع بدون تزئينات كاشى و تماما آجر است و گنبدخانهاى كه در سطح وسيعى پوشيده است. چهار پلكان مارپيچ در گوشهها و سه اطاق فرعى در ضلع شمالى مىباشد. درون گنبد ساده است مقرنس كاريهايى مربوط به دوره تيمورى در رواق وسطى پشت ضلع شمالى گنبدخانه ديده مىشود. (19)
مقايسه بنا با نمونههاى مشابه
بقعه هارونيه به خاطر اندازه و انفراد و حجم جمع و جورش بنايى بسيار جالب است و آرامگاه سلطان سنجر در مرو را به ياد مىآورد. مقايسه اين دو بنا با بناى جبل سنگ (گنبد جبليه) در كرمان كه از قرن هفتم ه . ق. است و روشنتر از دو بناى مذكور خصلتساسانى در آن آشكار است، پيشرفت معمارى را در مدنظر قرار مىدهد. بناى طوس اگر چه كوچكتر است در تناسب با وقارش به آرامگاه الجايتو شباهت زياد دارد. شيارهاى عمودى كه به نما ظاهرى نيرومند مىدهد سرمشق آن در گنبد سلطانيه است، و پارهاى از اسپرهاى گچبرى مقبره بايزيد در بسطام را به خاطر مىآورد. (20)
در مورد شباهت هارونيه با مقبره سلطان سنجر و گنبد سلطانيه مىتوان چنين گفت كه در هر سه بنا بخش انتقالى حساس از گنبدخانه به گنبدى كه در بالاى آن قرار گرفته به طرز زيبايى توسط دهليزهاى گوشهاى كه سه كنجها را پنهان ساخته انجام پذيرفته است و اين حسن عمل برخلاف گنبدهاى اوليه سلجوقى است كه در آنها سه كنجها به صورتى ناهنجار از بيرون نمايان است. قاعده مدور گنبد كه اغلب در دورههاى پيش فقط به صورت هشت گوشه برهنهاى بود، داراى رواقهايى است كه دهليزهاى آنها با آجرچينىهاى مشبك تزيين شده و بدين طريق بدون اين كه چيزى از سادگى كل بنا بكاهد، صلابتحجم آن را تعديل كرده است. (21)
اقدامات حفاظتى انجام شده بر روى بنا تاكنون
مرمت و اقدامات حفاظتى انجام شده بر روى اين بنا كه از سال1347 آغاز شده شامل موارد زير بوده است:
1 - مرمت مقرنسهاى داخل بقعه و رواق پشت.
2 - گچكارى تا لبه غرفههاى طبقه اول و در بدنههاى داخلى بقعه و رواق پشت
3 - خاكبردارى و سونداژ در كف بقعه به عمق حدود دو متر
4 - ايجاد كورهپوش و پوشش محل خاكبردارى مذكور
5 - پىبندى پايههاى داخلى تا ارتفاع متوسط 20/1 متر با آجر مشابه و ملات ماسه سيمان
6 - آجرفرش كف بقعه با آجر چهارگوش و ملات ماسه سيمان
7 - چيدن سردر ايوان اصلى و پوشش طاق ايوا
8 - تعميرات نماهاى خارجى تا لبه پشتبام در قسمتهاى ريخته شده
9 - خاكبردارى و ايجاد كورهپوش و كفسازى مجدد پشتبام با آجر مشابه و ملات ماسه و سيمان و بندكشى قسمت فوقالذكر.
10 - احياى مجدد طاق نماهاى پشتسر در ايوان اصلى در قسمت پشتبام.
11 - پوشش دوم دور گنبد.
12 - كورهپوش و پىبندى دور بنا به منظور جلوگيرى از نفوذ رطوبت.
13 - محوطهسازى دورتادور بنا به عرض 5 تا 10 متر.
14 - ايجاد شبكه نوررسانى و نصب پروژكتور در محلهاى متناسب.
15 - قراردادن سنگ يادبودى براى امام محمد غزالى طوسى در جلو بنا.
16 - محصور كردن محوطه و تهيه و نصب درب ورودى.
17 - قيروگونى و آسفالت كردن بام بنا در سال1367 به منظور جلوگيرى از آسيب ديدن بيشتر در مقابل بارندگى. (22)
بررسى وضع موجود
گرچه هارونيه پس از اقدامات مرمتى و حفاظتى كه بر روى آن انجام شده بنايى نسبتا سالم و يكدست مىنمايد و با مقايسه تصاوير آن در قبل و بعد از مرمت درمىيابيم كه ساخت و ساز مجدد بخشهاى فروريخته و تخريب شده هارونيه موفقيتآميز بوده است، اما با نگرشى فنى و علمى، مىتوان اشكالاتى بر اين مرمت گرفت. عدم تشخيص بخشهاى بازسازى شده و قديمى بنا از يكديگر، از معايب اين مرمتبه شمار مىرود. با توجه به مصالح بكار رفته در اين بنا استفاده از آسفالتبراى پوشش بام و جلوگيرى از نفوذ رطوبت ناهنجار به نظر مىآيد. معماران مرمتكار مىبايستى از پوشش مناسب و متناسب با مصالح موجود (از جمله ساروج يا قير چارو (23) ) استفاده مىنمودند.
آبروهاى تعبيه شده در بامهاى آسفالتپوش و انتقال آب از بام بلندتر به بام كوتاهتر، موجب نفوذ رطوبتبه ديوارههاى فوقانى بنا گرديده استبه طورى كه در بعضى نقاط پوششى از جلبك بر سطح ديوارهها به چشم مىخورد.
شواهدى كه در دست استحاكى از آن است كه هارونيه داراى درب ورودى عظيمى بوده است. آنچه از اين درب باقى مانده، پاشنهاى است كه در محل يافتشده است. در حالى كه بعد از مرمت و به جهتحفاظت داخل بنا درب چوبى سادهاى براى ورودى آن تعبيه شده، كه فاقد هويت است و هيچ گونه سازگاريى با روح بنا ندارد. در تمامى ديوارهها از سطح زمين تا ارتفاع تقريبى 5/1 متر آثار نم مشاهده مىشود. طبعا اين رطوبت در دراز مدت موجب سستشدن تدريجى ديوارهها و در نهايت تخريب مصالح آن مىگردد. از ديگر آثار تخريب در بنا تركهاى متعددى است كه در سطوح مختلف ديده مىگردد. بسيارى از اين تركها سطحى است، كه در اثر رطوبت پشتبام و يا متفاوت بودن نوع مصالح است. تنها تركى كه جدى به نظر مىآيد در دهليز فوقانى و كنار درب ورودى است كه به احتمال قوى در اثر رانش نيروها در گنبد ايجاد و باعث گسستگى يكى از طاقها شده است.
مقرنسها و تزئينات داخلى بنا از بين رفته و آنچه كه از مقرنس و گچبرى در داخل ساختمان وجود دارد همگى رمتشده است. تنها نمونه مقرنسى كه از اصل بنا بجاى مانده (و به گفته يكى از مرمتكارها بخشى از مقرنسهاى داخلى از روى آن بازسازى شده) (24) مقرنس داخل محراب جبهه شمالى (خارج بنا) است كه در مرمت قبلى پوششى شيشهاى براى محافظت آن در نظر گرفته شده كه مفيد واقع نشده. (در حال حاضر اين پوشش وجود ندارد).
پىنوشتها و مآخذ
1- طاهرى، ابوالقاسم، جغرافياى تاريخى خراسان از نظر جهانگردان، تهران، 1348، ص43.
2- همان ماخذ، ص 44 و 45.
3- شهاب الدين عبدالله خوافى (حافظ ابرو)، جغرافياى تاريخى خراسان در تاريخ حافظ ابرو، تصحيح غلامرضا ورهرام، تهران، انتشارات اطلاعات، 1370، ص59 و 60.
4- طاهرى، همان ماخذ، ص45.
5- ويلبر، دونالد، معمارى اسلامى ايران در دوره ايلخانان، ترجمه عبدالله فريار، تهران، انتشارات علمى و فرهنگى، 1365، ص157 و 158.
6- معمارى رازى: چهارمين شيوه معمارى ايرانى است كه از اواخر قرن چهارم هجرى آغاز و تا اواخر قرن هفتم هجرى ادامه دارد. از مهمترين آثار اين شيوه مىتوان به مقبره اميراسماعيل سامانى در بخارا و گنبد نظامالملك مسجد جامع اصفهان اشاره كرد. نگاه كنيد به: پيرنيا، محمد كريم، شيوههاى معمارى ايرانى، تهران، مؤسسه نشر هنر اسلامى،1369.
7- نادرى، بقراط «گزارش هفت روز حفارى در بقعه هارونيه»، درج شده در پرونده هارونيه، موجود در سازمان ميراث فرهنگى خراسان.
8- براى اطلاع بيشتر نگاه كنيد به: كابلى، ميرعابدين، «باستانشناسى به روايت مردم»، نشريه نامه فرهنگ ايران، تهران، انتشارات بنياد نيشابور، 1364.
9- هيلن براند، ربرت، مقابر، ترجمه كرامتالله افسر، معمارى ايران دوره اسلامى به كوشش محمد يوسف كيانى، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهى،1366، ص28.
10- نگاه كنيد به: سيدى، مهدى، «دلاور سپهدار طوس»، در مجموعه سراينده كاخ نظم بلند يا پنج گفتار در زمان و زندگانى فردوسى، مشهد، مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوى، 1371.
11- صديق، عيسى، آرامگاه غزالى، تهران، انجمن آثار ملى، 1358، ص6.
12- نادرى، همان ماخذ.
13- صديق، همان ماخذ، ص16.
14- مولوى، عبدالحميد، «بقعه هارونيه»، مجله دانشكده الهيات و معارف اسلامى مشهد، شماره هشتم و نهم، 1352، ص242.
15- نگاه كنيد به: محيط طباطبائى، محمد، «حكميت درباره خانقاه قديم طوس»، مجله دانشكده الهيات مشهد، بهار1353، شماره 10، ص11.
16- براى اطلاع از معمارى مقابر نگاه كنيد به: هيلن براند، رابرت، همان ماخذ.
17- نگاه كنيد به: اعتمادالسلطنه، محمد حسن، مطلع الشمس، ج1، انتشارات يساولى، تهران، 1362، ص186.
18- مصاحبه با استاد حسين تقوايى مرمت كار بنا.
19- مشاهدات عينى و نقشهبردارى نگارنده.
مقرنس: سقف يا گنبد گچبرى شده، بناى بلند و عمارت عالى كه در سقف آن نقش و نگار برجسته يا پلهپله از گچ درست كرده باشند. نگاه كنيد به: زمانى، عباس «مقرنس تزئينى در آثار تاريخى اسلامى ايران»، مقاله: معمارى ايران، ج2، گردآورنده: آسيه جوادى، بىجا، تهران،1363.
20- نگاه كنيد به: پوپ، آرتور اپهام، معمارى ايران، ترجمه غلامحسين صدرى افشارى، اروميه، انتشارات انزلى،1366، ص185.
21- نگاه كنيد به: گدار، آندره، طاقهاى ايرانى، ترجمه كرامتالله افسر، تهران، انتشارات يساولى،1369، ص 98،99، 100.
22- پرونده فنى بناى هارونيه موجود در سازمان ميراث فرهنگى خراسان.
23- قير چارو: اين ملاط كه بسيار در برابر نفوذ آب مقاوم استبه گونه زير تهيه مىشود: گچ سفيد نيمپخته كوبيده + گل كوزهگرى شسته و آسيا شده يا گل ارمنى + شكر سنگ يا سنگ مها (نوعى مرمريتشبيه به چينى شكسته كه در رودخانه كرج بسيار يافت مىشود). از اين سنگدانههاى «گاورس» به اندازه ذرت تهيه مىكنند و بعد شير آهك و شيره سوخته انگور را به جاى آب در اين معجون به كار مىبرند و پشم شتر را به آن مىافزايند. نگاه كنيد به: ورجاوند، پرويز، «خشت و نقش عامل پوشش و اندود در حفظ بناهاى خشتى» مقاله معمارى ايران،ج2، گردآورنده: آسيه جوادى.
24- مصاحبه با استاد حسين تقوايى مرمتكار بنا در تاريخ 25/2/1372.
«Harvnyh» RAZI password and date in the Dust
Author: Sara Talebi born
Mashhad road west sidelines - Tous after during a 15-km route, look cubic brick masonry, plain heart Toos, heritage and eager to domestic and foreign tourists, are welcome say.
Aznzrzmt which this building, base diameter ها power dome and stagnation, with special and specific architecture, has history of ambiguity in that Curtains still making history and the User Mode among researchers, architects and archaeologists, is doubt. But what was remarkable is that «Harvnyh», Eternal effect remained of the ancient city of Toos.
Transition in Toos date
Tous during different historical due to location, always a special account in terms of military, political, commercial and religious enjoyed such a way that four of Islam to the area named نوغان (Mashhad current), Dadkan (Chenaran), Trvghbh ( Torghabe) and divided into Tabran which between them «Tabran» Azahmyt has enjoyed special.
Tabran city with four gates Mosque and Khanqah was, such that «Moghaddasi» HIJR fourth century the city will Yasrebi comparison. Architectural homes in this city as home to the garden in general, the shape is different neighborhood has.
Part of the city in these industrial activities such as: pottery stonemason, color and Rzy Ahangari course that was done with the Mongols to attack different areas of Khorasan, Toos Tabran the code portion of these attacks will not, but on the other century life again Results and late sixth century gathering place for some of the Sufis and mystic is. According to history, Toos Vlayaty of its people was the stability of Timor troops were on the other, but this city in 791 HIJR that such destruction was always glorious and glory for the past and has lost Tly into the soil was. Such that today only a few of the famous hill town, ruins, remains Tabran Citadel, Harvnyh building and several small village remains.
Historical speculation
Harvnyh building is full of mystery, which unfortunately only in historical texts, geographical and tourist itinerary in the Qajar period was mentioned in comments Vazhar researchers, architects and archaeologists as well as many contemporary century about it with doubt is expressed.
Belief of some, Harvnyh of a temple in mind will, but according to public belief, this prison, Harun al-Rashid is the Imam Musa Kazem (AS) while in the Abbasid rule forcing a prisoner was killed and Location or number of courses Sydan Alavi and Abbasi was of course not only the map in terms of shape and any similarity to prison does not, but according to historical documents can not any connection between this effect and found Abbasid Caliph Harun al-Rashid because aaron in 193 Births obit found, while the original form with the architecture, the patriarch period (eighth century HIJR) understand that parts of the accession period is T.. On the other hand due to the similarity of architecture Razi style architecture, the building of the sixth century HIJR they are.
Drilling in some years that even in 1354 this building was done, while finding Sfalhay the Seljuk period, and T. Safavi, very thick pillar of stone and mortar foundation masonry mortar that completely remind temple is Sassanids Find, view and results works obtained revealed the history of this foundation is very or before the sixth century has been.
Orientalist and foreign archaeologists believe the seal is going on this subject, such that «Hrtsfld» German Orientalist _ Seljukids promise of this building and to the unfinished building from that era and has introduced «Donald Vylbr» French « Arthur Pope »Americans have this idea that the patriarch is owned course.
According to the latest research done, Harvnyh architecture belongs to the last period of the Mongol attacks Spahyan Tabran has been relative calm in the eighth century HIJR short term and the Reign of Shia religion Sarbedaran Khorasan as a tomb or convent buildings with attachment Bonyan been due to other attacks Spahyan «Al Crete» Sarbedaran and early fall, never to complete this collection of architecture has not come to an end.
Harvnyh and historical narrative
The purpose of making the user Harvnyh there is also disagreement. Some of the school or hospice location and Mdfn knows Al-Ghazali and others understand that the mosque after the Muslim invasion of Iran on Sassanids temple is built. Because the northern part, a row room is seen, this question in mind is that tourists Vmhqqan create this place, must be local for teaching scientific Vmkany.
Abdolhamid مولوي citing some historical sources, the Harvnyh Khaneghah Khajeh professor Osman ibn Harun al-determined pole Chshty Sofia Chshty in India knows that his father, the sixth century memorials in Khaneghah Tabran Toos has. The theory that he built the convent and the tomb of Imam Mohammad Ghazali denies that historians and tourists because of the sixth and seventh century onwards Toos have traveled to, outside Barrow Mdfn Gazelle City (the city public cemetery) has mentioned We have the basis of some written sources, the fence Harvnyh Toos has been, but besides all mentioned, perhaps Harvnyh building based on historical narrative, the Default will Frjstany Khaneghah Sheikh Abdullah. If the texts are: Amir Nezam al-Din Ali Khan, contemporaneous with the Mongol rulers Arghvn (690 - 683 E. AH), Sheikh Abdullah al-Vjyh invited to Toos and when the invitation was accepted, Amir and his wife toys, many property and land Nsar to this Qdvm Darvish and three were in the convent.
According to this narrative, must Harvnyh decades in the early eighth century during the last government Ilkhanate be made.
Architectural structure Harvnyh
For the first time, this plan next Azmtalat building valuable and accurate investigations by sharp (Diez) were prepared in the book was published. Harvnyh masonry, brick masonry, and historic buildings, except the few that any decorated tiles in the work is gone.
Then the architecture of this building with plan comments rectangular shape and height of approximate 25 meters including entrance porch roof shape before the annexation, dome homes, some in flight corners and three sub-room is. Exterior view the decorative columns and half of the dome structure and the two parts of body, is formed.
The northern side, Mehrabi Mqrn spangled bed and work on it, which is four times in a row phrase «Sah Aldnya» كتيبه is (this value is the other reason being the tomb, as mentioned, including the only Mqabr Brand work).
Height from the east to the west side and a kind of symmetry in the reduced view of the northern and southern facade is seen, in such a way that the architectural structure of the east-west axis of symmetry or the state.
Monument because Harvnyh size and Kvchksh, very interesting building is the tomb of Sultan Sanjar in Merv will decree. Comparing these two with the Jebel stone building (dome Jblyh) in Kerman that the seventh century and was HIJR brighter of the two mentioned character building Sasani is clear that progress will be matching the architecture. Tous Although building is smaller, in proportion with Vqarsh tomb is Öljaitü approximation. Vertical Shyarhay apparent that strong indicator gives the example Soltanieh dome, and some Asprhay bed, tomb of Bayazid of bistam will remember.
Harvnyh similarities with the mausoleum of Sultan Sanjar and the dome can such Soltanieh said the three, part of the transfer of sensitive Gnbdkhanh dome above it being the way of beauty by Dhlyz·hay corner corner of the three categories made them do Hassan is the accepted practice is contrary to the Seljuk domes primary and three Knjha ill to be visible from the outside. Menstrual periods often circular dome just before an eight-corner or was naked, with Rvaqhayy Dhlyz·hay that they mesh with bricklayer decorated and hereby without which nothing less than simply the total, volume Slabt it has adjusted.
Look at the plan Harvnyh
Evidence building components and architectural elements of this monument, revealed the similarity of the light is RAZI.
A - Interior:
According to Main, dome home area of 144 square meters or four king consort to arch Arasteh some spangled Mqrn is working. Four south side, west, north and north-east, some flight of stairs type bolt circle with radius of about 130 / 1 m inside the insertion Jrz·hay strong that space to the bottom spaces Gvshvar Handcorved roof and upper part connects. The northeastern side of the central space, three rooms located in two rooms of the sanctuary and some appearance LIGHTING simple insertion into the wall is. Cover part spangled space between bed frame and some very beautiful and decorative coating Chambers parties as «leaving four» is.
B - Characteristics of the dome:
Harvnyh brick dome as Dvpvsh approximate diameter of 12 meters and the method of Azari is built.
Parts of the dome of the structure of this place as some wind for ventilation and insertion of Interior wooden skein as strong base around the dome internal strength, and prevent the kind of meeting, is considered the earthquake affected.
Outside the dome cover over time and natural factors Brasr was poured down, the solar calendar year 1356 under the supervision of head office and technical khorasan Professor Hadi Heidari hands unable to establish.
«Afsvrsan Paylvy» in your paper, with the dome of the church dome Santamarya (Mary) has been compared.
Harvnyh after repair
Although Harvnyh Find the action on the restoration and protection of the building done and snow are relatively healthy and can compare the images before and after restoration of intra-come re-construction and degraded sections Frvrykhth Harvnyh was successful but by viewing the technical and scientific, can this restoration was drawbacks; indiscrimination sectors such as reconstruction of the old and each other, or based on evidence that is available, with Harvnyh entrance was great, but what in the remains, or the heel in place has been found, while after the repair and protect the wood inside the entrance for the simple insertion of the identity and any lack of compatibility with the spirit of the no.
References and Sources:
1 - Hosseini, SM, Mshkvh Quarterly, No. 49
2 - Far ن Shaya, Z., weekly Sarh, Number 13
The first historical building in which any newcomer to the city to attract the Tabran Toos. The huge building is the gateway city «monument Aaronic» or «Harvnyh» fame is found
The building that goes back to the eighth century, the seventh most Vnhayta not appear to Zm Some believe it to Harun al-Rashid (170 to 193 you. AH) are compared, it can not have the time to nothing
Be. Zm also some comments to the monument of the «Khaneghah Ghazali» are known, relationship building with the possibility of Al-Ghazali (450-505 you. AH) is very low and nothing but. Graves outside the fence Ghazali means Khaneghah Toos and we do not know exactly when the soil is similar.
Some people destroyed Ghazali Toos Gore Point in the West several hundred step in the city show, and perhaps even his gravestone have seen it around. In 1374 this place was almost LAWS dig graves Ghazali was
Tous Harvnyh
Seyed Mohsen Hosseini
Geography Islamic countries
25 km northwest of Mashhad Mashhad margins Western Road - Toos Prrmz building and mystery and the unknown is. Monument «Harvnyh» cubic shape and brick building is the heart of the plain are located in Toos. Comment grandeur of this building, base diameter ها power stagnation in the floor and dome architecture and attention to this particular point that effects of the Eternal Harvnyh Brjay remains of the ancient city of Tus, the importance makes it more specific.
Tous City History
Tous Velayati name is very ancient. Shahnameh Ferdowsi in Toos son of the founder of this city Nozar will present the introduction of the Toos Foundation Hamdollah Mostowfi Pishdadi ratio of Jamshid and to comment that the fall of the city, Tous Abad made it again. Always the province of foreign tourists has been domestic and foreign scholars, and especially during the past hundred years about the Foundation, and the progressive deterioration of speech are driven. (1) of the written and the most important historians such Islamic Jghrafydanhay come first century comes the Islamic Toos area has four major city, Radek, Tabran, Bzdghvr (Torghabe) and نوغان. Bly Mongol invasion of other areas such as peace Tous khorasan destroyed building. Tabran hands first and نوغان Changiz friendship with the son of the soil were the same, but since the siege Makhachkala emphasizing father called and down waves of anger and rage Mongol meeting blocks to win it and began restoration Vyranyhay Toos area was the Mongol rulers station. Period T. Vtaz attack, one Vlayaty Tous was washed its people's lives, the troops in Timor Vrzydnd stable. Written according to some historians of the murder that ignorant to unlace Dzhhay Tabran and you نوغان to 791 years. AH. Occurred about ten thousand people were killed so that the side gate of each of the cities Tous minaret o cut the heads was held. With the time of the monarchy and Shahrokh Teymour efforts for survivors inhabit some cities in the province Tous, but certainly none of the four cities of the province 791 years incommutable Vyranyhay healing you. AH did right low, (2) so that the late Hafez Eyebrow Velayat Tous ninth century has seen, the cities describe as borough has. (3)
People against Spahyan vulturous Myranshah Badr survived were taken to refugee villages were Sanabad, and apparently the beginning of the ninth century AH was destroyed Tus and Mashhad eighth Imam of Shia Jaysh boom was. With which to wield Nhrhayy Tabran and went Fnay نوغان of the area was imminent. So that today it Abad province except ruins and majestic citadel of Tus, in the northwestern city of Mashhad, Brjay nothing is left. (4)
History of the
As was said Harvnyh masonry building only survivor from the old city of Toos. House of Commons is the name «aaron prison» know and probably because «Harvnyh» called, and that they are not only the map in terms of shape and any similarity to prison does not, but according to historical documents do not be any relationship between this effect and the Caliph Harun al-Rashid, Abbas found because you aaron in 193. AH. Died while the principle has the form with the architecture, the patriarch period (eighth century AH) understand that parts of the accession period is T.. (5) On the other hand due to the similarity architecture architecture Razi, (6) of this related to the sixth century AH know.
Hfaryhayy years in which this building was done in 1354, while finding Sfalhay the Seljuk period, and T. Safavi, very thick pillar of stone and mortar masonry mortar that completely remind پى temple is of Sasan was obtained and the results of Following this suggests that the very history of O before the sixth century has been. (7)
After the study the researchers to examine and study different ideas for the writer that the circumstance of what time and by who was called Harvnyh. Study and written itinerary of the domestic and foreign tourists and researchers from about a hundred years ago that since writing referring to this building have indicated that only the House of Commons and the indigenous people were the first home and timpani Aaron prison and then called the name of «dome aaron» was also used later. Opinion writer with the residents, usually around ancient monuments and the landscaping of the adjacent Msakn their stories and legends of dealing with reality, they often do not match, this building also be called as Harvnyh by residents research based or value can not be a valid date. (8) Similarly tower is located in Mazandaran Lajym Banvyy series of memorials that Al Bavand now been called the Holy Abdullah has known, (9) or mausoleum Arsalan Sepahsalar catchy rock-bound course Ghaznavid Empire in which the House of Commons «grave Ayaz» know. (10)
The user
The purpose of the construction and user comments are also differences, some of this school or hospice location and Mdfn know Al-Ghazali (11) (sixth century) and others know that the mosque after influx of Muslims on the temple was built in Sasan. (12) Because of the north, a row room is seen, this question will create the viewer that this place must be level and place of location of teaching, this hypothesis we can communicate with the effects of Imam Mohammad Ghazal find out. Why Al-Ghazali that when an instruction Nizamiyya in Baghdad and will not accept the Tus where Soufian Khaneghah for school and for established scholars and be his day to worship God and serve to create spent. This work was fun when suddenly came Ajlsh Tous Tabran and homeland that he had said goodbye life and where inter patrol. Completion of the restoration of the building protected monuments as memorials o stone tomb of Imam Muhammad has been installed in the front. (13)
Molavi Abdolhamid citing some historical sources, the Harvnyh Khajeh Khaneghah professor Osman ibn Harun al-determined pole Chshty Chshty Sofia in India knows, that his father, the sixth century memorials in Khaneghah Tabran Toos has. According to the theory that he and Khaneghah mausoleum of Imam Mohammad Ghazali denies that historians and tourists because of the sixth and seventh century onwards the Tus have traveled, outside Barrow Mdfn Gazelle City (the city public cemetery) mentioned We have it written that according to some sources, Harvnyh the fence has been Toos. (14)
Research in the exact position Tous covenant or Seljuk and Ghaznavi Tabran and place the difference with that of boys Mongolian Tous Timor was destroyed and the result of adjusting the current research on land Tous destroyed may place the school and convent Ghazal Ferdowsi Tomb current step closer Today show to give that show where the grave should Ghazal search. (15) become clear that it requires a vast archeological excavations in the ruins of Tus is. Must also recall that in relation to that name a hundred years from Mashhad public without written narrative of history and even up to twelve centuries this building Hejri Anonymous and show old and refers to the Randnsh the date to the seventh century Pyvstnsh and end the sixth century and the name is not known who the father Morshedi Where Zendegani Chkarh been lived in and it also credits his son Morid known that in general prominent place in India shall بلاد lived, and the convent Harvnyh o the right to the end of fifth century Ghazal you. AH the Khaneghah spent, give lessons, meditation and yoga can take something that is difficult to accept the fair.
Collection of historical subjects and the characteristics of Architecture and style similar to the style of Razi and compared with similar samples such as Tomb La’aldvlh in Semnan, mausoleum of Sultan Sanjar in Merv and the fern Loghman grave Baba, (16) opinion writer in the tomb to be There is no doubt the no. Architecture characteristics other than the small arch in the northern and the «Time Aldnya» which is the imprint on the bed, another is due to be built on the tomb, because the only Mqabr mentioned the work being . (17), although the excavation around the time of repair done and be clear that پى Bnahayy near there that think that this place, this part of a collection of Architecture will strengthen. (18)
The Architecture
Harvnyh brick building is entirely decorated tile in any of the work has not gone this case the tetrahedron is the dimension of the sides is unequal because Qnasy. The northern dimension, respectively 5 / 19 meters, 20 meters south side, east side of 28 meters, 29 meters, western side.
Author: Sara Talebi born
Mashhad road west sidelines - Tous after during a 15-km route, look cubic brick masonry, plain heart Toos, heritage and eager to domestic and foreign tourists, are welcome say.
Aznzrzmt which this building, base diameter ها power dome and stagnation, with special and specific architecture, has history of ambiguity in that Curtains still making history and the User Mode among researchers, architects and archaeologists, is doubt. But what was remarkable is that «Harvnyh», Eternal effect remained of the ancient city of Toos.
Transition in Toos date
Tous during different historical due to location, always a special account in terms of military, political, commercial and religious enjoyed such a way that four of Islam to the area named نوغان (Mashhad current), Dadkan (Chenaran), Trvghbh ( Torghabe) and divided into Tabran which between them «Tabran» Azahmyt has enjoyed special.
Tabran city with four gates Mosque and Khanqah was, such that «Moghaddasi» HIJR fourth century the city will Yasrebi comparison. Architectural homes in this city as home to the garden in general, the shape is different neighborhood has.
Part of the city in these industrial activities such as: pottery stonemason, color and Rzy Ahangari course that was done with the Mongols to attack different areas of Khorasan, Toos Tabran the code portion of these attacks will not, but on the other century life again Results and late sixth century gathering place for some of the Sufis and mystic is. According to history, Toos Vlayaty of its people was the stability of Timor troops were on the other, but this city in 791 HIJR that such destruction was always glorious and glory for the past and has lost Tly into the soil was. Such that today only a few of the famous hill town, ruins, remains Tabran Citadel, Harvnyh building and several small village remains.
Historical speculation
Harvnyh building is full of mystery, which unfortunately only in historical texts, geographical and tourist itinerary in the Qajar period was mentioned in comments Vazhar researchers, architects and archaeologists as well as many contemporary century about it with doubt is expressed.
Belief of some, Harvnyh of a temple in mind will, but according to public belief, this prison, Harun al-Rashid is the Imam Musa Kazem (AS) while in the Abbasid rule forcing a prisoner was killed and Location or number of courses Sydan Alavi and Abbasi was of course not only the map in terms of shape and any similarity to prison does not, but according to historical documents can not any connection between this effect and found Abbasid Caliph Harun al-Rashid because aaron in 193 Births obit found, while the original form with the architecture, the patriarch period (eighth century HIJR) understand that parts of the accession period is T.. On the other hand due to the similarity of architecture Razi style architecture, the building of the sixth century HIJR they are.
Drilling in some years that even in 1354 this building was done, while finding Sfalhay the Seljuk period, and T. Safavi, very thick pillar of stone and mortar foundation masonry mortar that completely remind temple is Sassanids Find, view and results works obtained revealed the history of this foundation is very or before the sixth century has been.
Orientalist and foreign archaeologists believe the seal is going on this subject, such that «Hrtsfld» German Orientalist _ Seljukids promise of this building and to the unfinished building from that era and has introduced «Donald Vylbr» French « Arthur Pope »Americans have this idea that the patriarch is owned course.
According to the latest research done, Harvnyh architecture belongs to the last period of the Mongol attacks Spahyan Tabran has been relative calm in the eighth century HIJR short term and the Reign of Shia religion Sarbedaran Khorasan as a tomb or convent buildings with attachment Bonyan been due to other attacks Spahyan «Al Crete» Sarbedaran and early fall, never to complete this collection of architecture has not come to an end.
Harvnyh and historical narrative
The purpose of making the user Harvnyh there is also disagreement. Some of the school or hospice location and Mdfn knows Al-Ghazali and others understand that the mosque after the Muslim invasion of Iran on Sassanids temple is built. Because the northern part, a row room is seen, this question in mind is that tourists Vmhqqan create this place, must be local for teaching scientific Vmkany.
Abdolhamid مولوي citing some historical sources, the Harvnyh Khaneghah Khajeh professor Osman ibn Harun al-determined pole Chshty Sofia Chshty in India knows that his father, the sixth century memorials in Khaneghah Tabran Toos has. The theory that he built the convent and the tomb of Imam Mohammad Ghazali denies that historians and tourists because of the sixth and seventh century onwards Toos have traveled to, outside Barrow Mdfn Gazelle City (the city public cemetery) has mentioned We have the basis of some written sources, the fence Harvnyh Toos has been, but besides all mentioned, perhaps Harvnyh building based on historical narrative, the Default will Frjstany Khaneghah Sheikh Abdullah. If the texts are: Amir Nezam al-Din Ali Khan, contemporaneous with the Mongol rulers Arghvn (690 - 683 E. AH), Sheikh Abdullah al-Vjyh invited to Toos and when the invitation was accepted, Amir and his wife toys, many property and land Nsar to this Qdvm Darvish and three were in the convent.
According to this narrative, must Harvnyh decades in the early eighth century during the last government Ilkhanate be made.
Architectural structure Harvnyh
For the first time, this plan next Azmtalat building valuable and accurate investigations by sharp (Diez) were prepared in the book was published. Harvnyh masonry, brick masonry, and historic buildings, except the few that any decorated tiles in the work is gone.
Then the architecture of this building with plan comments rectangular shape and height of approximate 25 meters including entrance porch roof shape before the annexation, dome homes, some in flight corners and three sub-room is. Exterior view the decorative columns and half of the dome structure and the two parts of body, is formed.
The northern side, Mehrabi Mqrn spangled bed and work on it, which is four times in a row phrase «Sah Aldnya» كتيبه is (this value is the other reason being the tomb, as mentioned, including the only Mqabr Brand work).
Height from the east to the west side and a kind of symmetry in the reduced view of the northern and southern facade is seen, in such a way that the architectural structure of the east-west axis of symmetry or the state.
Monument because Harvnyh size and Kvchksh, very interesting building is the tomb of Sultan Sanjar in Merv will decree. Comparing these two with the Jebel stone building (dome Jblyh) in Kerman that the seventh century and was HIJR brighter of the two mentioned character building Sasani is clear that progress will be matching the architecture. Tous Although building is smaller, in proportion with Vqarsh tomb is Öljaitü approximation. Vertical Shyarhay apparent that strong indicator gives the example Soltanieh dome, and some Asprhay bed, tomb of Bayazid of bistam will remember.
Harvnyh similarities with the mausoleum of Sultan Sanjar and the dome can such Soltanieh said the three, part of the transfer of sensitive Gnbdkhanh dome above it being the way of beauty by Dhlyz·hay corner corner of the three categories made them do Hassan is the accepted practice is contrary to the Seljuk domes primary and three Knjha ill to be visible from the outside. Menstrual periods often circular dome just before an eight-corner or was naked, with Rvaqhayy Dhlyz·hay that they mesh with bricklayer decorated and hereby without which nothing less than simply the total, volume Slabt it has adjusted.
Look at the plan Harvnyh
Evidence building components and architectural elements of this monument, revealed the similarity of the light is RAZI.
A - Interior:
According to Main, dome home area of 144 square meters or four king consort to arch Arasteh some spangled Mqrn is working. Four south side, west, north and north-east, some flight of stairs type bolt circle with radius of about 130 / 1 m inside the insertion Jrz·hay strong that space to the bottom spaces Gvshvar Handcorved roof and upper part connects. The northeastern side of the central space, three rooms located in two rooms of the sanctuary and some appearance LIGHTING simple insertion into the wall is. Cover part spangled space between bed frame and some very beautiful and decorative coating Chambers parties as «leaving four» is.
B - Characteristics of the dome:
Harvnyh brick dome as Dvpvsh approximate diameter of 12 meters and the method of Azari is built.
Parts of the dome of the structure of this place as some wind for ventilation and insertion of Interior wooden skein as strong base around the dome internal strength, and prevent the kind of meeting, is considered the earthquake affected.
Outside the dome cover over time and natural factors Brasr was poured down, the solar calendar year 1356 under the supervision of head office and technical khorasan Professor Hadi Heidari hands unable to establish.
«Afsvrsan Paylvy» in your paper, with the dome of the church dome Santamarya (Mary) has been compared.
Harvnyh after repair
Although Harvnyh Find the action on the restoration and protection of the building done and snow are relatively healthy and can compare the images before and after restoration of intra-come re-construction and degraded sections Frvrykhth Harvnyh was successful but by viewing the technical and scientific, can this restoration was drawbacks; indiscrimination sectors such as reconstruction of the old and each other, or based on evidence that is available, with Harvnyh entrance was great, but what in the remains, or the heel in place has been found, while after the repair and protect the wood inside the entrance for the simple insertion of the identity and any lack of compatibility with the spirit of the no.
References and Sources:
1 - Hosseini, SM, Mshkvh Quarterly, No. 49
2 - Far ن Shaya, Z., weekly Sarh, Number 13
The first historical building in which any newcomer to the city to attract the Tabran Toos. The huge building is the gateway city «monument Aaronic» or «Harvnyh» fame is found
The building that goes back to the eighth century, the seventh most Vnhayta not appear to Zm Some believe it to Harun al-Rashid (170 to 193 you. AH) are compared, it can not have the time to nothing
Be. Zm also some comments to the monument of the «Khaneghah Ghazali» are known, relationship building with the possibility of Al-Ghazali (450-505 you. AH) is very low and nothing but. Graves outside the fence Ghazali means Khaneghah Toos and we do not know exactly when the soil is similar.
Some people destroyed Ghazali Toos Gore Point in the West several hundred step in the city show, and perhaps even his gravestone have seen it around. In 1374 this place was almost LAWS dig graves Ghazali was
Tous Harvnyh
Seyed Mohsen Hosseini
Geography Islamic countries
25 km northwest of Mashhad Mashhad margins Western Road - Toos Prrmz building and mystery and the unknown is. Monument «Harvnyh» cubic shape and brick building is the heart of the plain are located in Toos. Comment grandeur of this building, base diameter ها power stagnation in the floor and dome architecture and attention to this particular point that effects of the Eternal Harvnyh Brjay remains of the ancient city of Tus, the importance makes it more specific.
Tous City History
Tous Velayati name is very ancient. Shahnameh Ferdowsi in Toos son of the founder of this city Nozar will present the introduction of the Toos Foundation Hamdollah Mostowfi Pishdadi ratio of Jamshid and to comment that the fall of the city, Tous Abad made it again. Always the province of foreign tourists has been domestic and foreign scholars, and especially during the past hundred years about the Foundation, and the progressive deterioration of speech are driven. (1) of the written and the most important historians such Islamic Jghrafydanhay come first century comes the Islamic Toos area has four major city, Radek, Tabran, Bzdghvr (Torghabe) and نوغان. Bly Mongol invasion of other areas such as peace Tous khorasan destroyed building. Tabran hands first and نوغان Changiz friendship with the son of the soil were the same, but since the siege Makhachkala emphasizing father called and down waves of anger and rage Mongol meeting blocks to win it and began restoration Vyranyhay Toos area was the Mongol rulers station. Period T. Vtaz attack, one Vlayaty Tous was washed its people's lives, the troops in Timor Vrzydnd stable. Written according to some historians of the murder that ignorant to unlace Dzhhay Tabran and you نوغان to 791 years. AH. Occurred about ten thousand people were killed so that the side gate of each of the cities Tous minaret o cut the heads was held. With the time of the monarchy and Shahrokh Teymour efforts for survivors inhabit some cities in the province Tous, but certainly none of the four cities of the province 791 years incommutable Vyranyhay healing you. AH did right low, (2) so that the late Hafez Eyebrow Velayat Tous ninth century has seen, the cities describe as borough has. (3)
People against Spahyan vulturous Myranshah Badr survived were taken to refugee villages were Sanabad, and apparently the beginning of the ninth century AH was destroyed Tus and Mashhad eighth Imam of Shia Jaysh boom was. With which to wield Nhrhayy Tabran and went Fnay نوغان of the area was imminent. So that today it Abad province except ruins and majestic citadel of Tus, in the northwestern city of Mashhad, Brjay nothing is left. (4)
History of the
As was said Harvnyh masonry building only survivor from the old city of Toos. House of Commons is the name «aaron prison» know and probably because «Harvnyh» called, and that they are not only the map in terms of shape and any similarity to prison does not, but according to historical documents do not be any relationship between this effect and the Caliph Harun al-Rashid, Abbas found because you aaron in 193. AH. Died while the principle has the form with the architecture, the patriarch period (eighth century AH) understand that parts of the accession period is T.. (5) On the other hand due to the similarity architecture architecture Razi, (6) of this related to the sixth century AH know.
Hfaryhayy years in which this building was done in 1354, while finding Sfalhay the Seljuk period, and T. Safavi, very thick pillar of stone and mortar masonry mortar that completely remind پى temple is of Sasan was obtained and the results of Following this suggests that the very history of O before the sixth century has been. (7)
After the study the researchers to examine and study different ideas for the writer that the circumstance of what time and by who was called Harvnyh. Study and written itinerary of the domestic and foreign tourists and researchers from about a hundred years ago that since writing referring to this building have indicated that only the House of Commons and the indigenous people were the first home and timpani Aaron prison and then called the name of «dome aaron» was also used later. Opinion writer with the residents, usually around ancient monuments and the landscaping of the adjacent Msakn their stories and legends of dealing with reality, they often do not match, this building also be called as Harvnyh by residents research based or value can not be a valid date. (8) Similarly tower is located in Mazandaran Lajym Banvyy series of memorials that Al Bavand now been called the Holy Abdullah has known, (9) or mausoleum Arsalan Sepahsalar catchy rock-bound course Ghaznavid Empire in which the House of Commons «grave Ayaz» know. (10)
The user
The purpose of the construction and user comments are also differences, some of this school or hospice location and Mdfn know Al-Ghazali (11) (sixth century) and others know that the mosque after influx of Muslims on the temple was built in Sasan. (12) Because of the north, a row room is seen, this question will create the viewer that this place must be level and place of location of teaching, this hypothesis we can communicate with the effects of Imam Mohammad Ghazal find out. Why Al-Ghazali that when an instruction Nizamiyya in Baghdad and will not accept the Tus where Soufian Khaneghah for school and for established scholars and be his day to worship God and serve to create spent. This work was fun when suddenly came Ajlsh Tous Tabran and homeland that he had said goodbye life and where inter patrol. Completion of the restoration of the building protected monuments as memorials o stone tomb of Imam Muhammad has been installed in the front. (13)
Molavi Abdolhamid citing some historical sources, the Harvnyh Khajeh Khaneghah professor Osman ibn Harun al-determined pole Chshty Chshty Sofia in India knows, that his father, the sixth century memorials in Khaneghah Tabran Toos has. According to the theory that he and Khaneghah mausoleum of Imam Mohammad Ghazali denies that historians and tourists because of the sixth and seventh century onwards the Tus have traveled, outside Barrow Mdfn Gazelle City (the city public cemetery) mentioned We have it written that according to some sources, Harvnyh the fence has been Toos. (14)
Research in the exact position Tous covenant or Seljuk and Ghaznavi Tabran and place the difference with that of boys Mongolian Tous Timor was destroyed and the result of adjusting the current research on land Tous destroyed may place the school and convent Ghazal Ferdowsi Tomb current step closer Today show to give that show where the grave should Ghazal search. (15) become clear that it requires a vast archeological excavations in the ruins of Tus is. Must also recall that in relation to that name a hundred years from Mashhad public without written narrative of history and even up to twelve centuries this building Hejri Anonymous and show old and refers to the Randnsh the date to the seventh century Pyvstnsh and end the sixth century and the name is not known who the father Morshedi Where Zendegani Chkarh been lived in and it also credits his son Morid known that in general prominent place in India shall بلاد lived, and the convent Harvnyh o the right to the end of fifth century Ghazal you. AH the Khaneghah spent, give lessons, meditation and yoga can take something that is difficult to accept the fair.
Collection of historical subjects and the characteristics of Architecture and style similar to the style of Razi and compared with similar samples such as Tomb La’aldvlh in Semnan, mausoleum of Sultan Sanjar in Merv and the fern Loghman grave Baba, (16) opinion writer in the tomb to be There is no doubt the no. Architecture characteristics other than the small arch in the northern and the «Time Aldnya» which is the imprint on the bed, another is due to be built on the tomb, because the only Mqabr mentioned the work being . (17), although the excavation around the time of repair done and be clear that پى Bnahayy near there that think that this place, this part of a collection of Architecture will strengthen. (18)
The Architecture
Harvnyh brick building is entirely decorated tile in any of the work has not gone this case the tetrahedron is the dimension of the sides is unequal because Qnasy. The northern dimension, respectively 5 / 19 meters, 20 meters south side, east side of 28 meters, 29 meters, western side.
محلي قديمي در محوطه ي هارونيه كه به تازگي كشف گرديده است. گويا مدرسه يا خانقاه و يا به قول بعضي ها مسجد بوده است.
Harounieh گنبد يا بقعه ي هارونيه
با درود فراوان Hi
تجارب روی داده در کشور ما و دیگر کشورها ، آنقدرکافی بوده که بفهمیم مفید و متعهد بودن واقعی هیچ ارتباطی به شکل ، قیافه و مسلک و مرام ندارد، بلکه بیشتر به اندیشه ، کارآیی ، انگیزه وعمل افراد بستگی دارد. با کمی احترام و اعتماد به یکدیگر ،به مراتب دنیای بهتری را خواهیم ساخت. به تمام شما هم وطنان گرامی درود مي فرستم ، درودي برای ایجاد موج جدیدی از سازندگی و احترام و اعتماد متقابل به یگدیگر.
با تشكر از شما که افتخار میزبانی به من دادید.
محسن موسوي زاده Mohsen Moossavi Zadeh
دیگرسايتها و وبلاگهای مربوط به نگارنده My Other sites and weblogs
خانه
صفحه اول گردشگری مشهد
Posts
